img
img
img
img
img

مترجم کلاسیک‌های جامعه‌شناسی

محسن آزموده

اعتماد: باقر پرهام برای ما دهه شصتی‌های تشنه فلسفه و جامعه‌شناسی، مترجمی نام آشنا و قابل اطمینان بود. خیلی با فعالیت‌ها و کارهای سیاسی و اجتماعی او پیش از انقلاب آشنایی نداشتیم. نمی‌دانستیم که این دهقان‌زاده رودباری (متولد ۱۳۱۳ به گفته خودش) در نوجوانی در رشت عضو حزب ایران بوده، بعد از کودتای ۲۸ مرداد مدت کوتاهی به زندان می‌افتد، بعد برای تحصیل فلسفه به دانشسرای عالی می‌رود و شاگرد دکتر محمود هومن می‌شود، باز در میانه دانشجویی یک ماه و نیم به زندان می‌افتد، چند سال در کاشان معلمی می‌کند، بعد در موسسه مطالعات اجتماعی مشغول به کار می‌شود و درنهایت برای تحصیل جامعه‌شناسی به فرانسه می‌رود و زیرنظر آلن تورن، تزش را می‌گذراند. نمی‌دانستیم که از اعضای مؤسس کانون نویسندگان است و در سال ۱۳۵۶ ازسوی کانون نامه‌ای سرگشاده به شاه نوشته. ما او را به عنوان مترجم می‌شناختیم و آثار تالیفی‌اش مثل «با نگاه فردوسی، مبانی نقد خرد سیاسی در ایران» را که خیلی هم دوستش داشت، نمی‌شناختیم. 
در سال‌های دهه هفتاد که بازار ترجمه علوم انسانی گام به گام در حال رونق گرفتن بود، شمار مترجمان نام آشنا خیلی کم بود و انتخاب بسیاری از کتاب‌ها، با نام مترجم صورت می‌گرفت. ترجمه‌های پرهام، معمولاً در دو حوزه اصلی بود؛ یکی کتاب‌هایی در زمینه جامعه‌شناسی که بیشترشان کتاب درسی شدند، مشهورترین آنها، اثر معروف ریمون آرون، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی که تا سال‌ها بهترین شرح درباره بزرگان جامعه‌شناسی یعنی مونتسکیو و آگوست کنت و ماکس وبر و کارل مارکس و ویلفردو پاره تو و امیل دورکیم و… بود. چندین نسل از دانشجویان جامعه‌شناسی با مطالعه این کتاب به کارشناسی ارشد راه یافتند. پرهام سال‌ها پیش‌تر (۱۳۴۹) و پیش از سفر به فرانسه، مبانی جامعه‌شناسی نوشته مشترک هانری ماندراس و ژرژ گورویچ را هم به فارسی ترجمه کرده بود و بعداً کتاب ریمون بودن، «مطالعاتی در آثار جامعه‌شناسان کلاسیک» را ترجمه کرد.
دیگر حوزه مورد علاقه پرهام، ترجمه کلاسیک‌های مدرن در فلسفه و جامعه‌شناسی، به ویژه آثار مارکس و هگل و دورکیم و میشل فوکو و اشتراوس بود. او چند اثر بسیار مهم از مارکس را به فارسی ترجمه کرد: گروندریسه: مبانی نقد اقتصاد سیاسی (با احمد تدین) که خودش آن را بسیار دوست داشت، جنگ داخلی در فرانسه (۱۸۷۱)، هیجدهم برومر لوئی بناپارت و نبردهای طبقاتی در فرانسه. ترجمه دو کتاب کلاسیک دورکیم نیز از اوست: درباره تقسیم کار اجتماعی و صور بنیانی حیات دینی. پرهام از نخستین مترجمان فارسی بود که کتابی از هگل (استقرار شریعت در مذهب مسیح) را به فارسی ترجمه کرد، او همچنین اولین مترجم قابل توجه مشهورترین کتاب این فیلسوف سخت‌نویس، یعنی «پدیدارشناسی جان» به فارسی بود.  از نیمه دهه ۱۳۸۰ و با تکثیر و تنوع چشمگیر کیفی و کمی مترجمان و دانش‌آموختگان علوم انسانی، حرف و حدیث‌ها درباره ترجمه‌های پرهام نیز بالا گرفت، برای مثل برخی متخصصان به ترجمه او از کتاب هگل نقدهایی وارد کردند، اما هیچ کس نمی‌تواند انکار کند که او یکی از پیشگامان آشنایی ذهن‌های تشنه نوجوانان و جوانان ایرانی با اندیشه‌های نو بود. یادش گرامی. با امید.

كلیدواژه‌های مطلب: برای این مطلب كلیدواژه‌ای تعریف نشده.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترين مطالب اين بخش
  مردی که «خواب دید» و یک کتاب شگفت‌انگیز نوشت!

«انسان و سمبل‌هایش» کتابی است درباره خواب‌ها که خودش هم از یک خواب سرچشمه گرفته است. 

  نسلی که سر جای خودش قرار داشت

دمخور بودن با ممتازترین هنرمندان زمانه و انس و الفت داشتن با شعر و کلام، از بیژن ترقی همانی ساخت که هم خودش از خودش انتظار داشت و هم دیگران از او انتظار داشتند.

  ختم غائله‌ی هایدگر

بنیان‌های نازیستیِ فلسفه فیلسوف فرایبورگ

  جنگ و صلح در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی

شاهکار حکیم طوس چه درسی برای امروز ما و شرایط حساسی که در آن قرار داریم، دارد؟

  سه راهنما برای سه کتاب فلسفی کلاسیک

نگاهی به کتاب‌های ضیافت، اخلاق و ترس‌ولرز