طعم داستان‌های داستایفسکی با ترجمه مستقیم از زبان روسی

گسترش: کتاب «خطرات دل‌بستن به خواب‌های جاه‌طلبانه» شامل شش داستان کوتاه از فیودور داستایِفسکی (خطرات دل‌بستن به خواب‌های جاه‌طلبانه، دستِ گدایی، پسرکی در پیشگاه مسیح، گردش کوزما پروتکُف و دوستش در کنار دریاچه، گدای خاص و بانوی صدساله) است که به شکل مستقیم از زبان روسی ترجمه شده‌اند‌ و نشر چام این داستان‌ها را در قالب یک کتاب به چاپ رسانده است.

ابعاد تاثیرگذاریِ این بزرگ‌ترین نویسنده‌ی روس به حدی است که حتی با گذشت بیش از یکصدسال از مرگ او، آثارش همچنان موضوع مطالعات ادبی در جهان است. مضامینِ جهانیِ زیربنایِ رمان‌های او، به همان اندازه که در روسیه‌ی امپراتوری قرن ۱۹ معتبر بوده است، امروزه نیز اعتبار دارد. آثاری مانند جنایت و مکافات، برادران کارامازوف یا شیاطین و ابله شاهکارند؛ جواهراتی هستند که از ماهیت ادبی خود فراتر رفته و بخشی از میراث بشریت شده‌اند.

افلاطون معتقد بود که داستان‌های تخیلی حقیقت بیشتری نسبت به ادبیات غیرداستانی دارند. براساس این گفته‌ی افلاطون، هیچ‌کس بهتر از فیودور داستایِفسکی این ویژگی را به نمایش نگذاشته است. وقتی کتاب‌های او را ورق می‌زنید، اغلب فکر می‌کنید: «لعنتی، این دقیقاً شبیه چیزی است که برای من اتفاق افتاده است.»

به نظر برخی از منتقدان، داستایِفسکی اولین اگزیستانسیالیست جهان است. اگزیستانسیالیسم، مدرنیسم ادبی، مکاتب مختلف روان‌شناسی، الهیات و نقد ادبی عمیقاً تحت تاثیر افکار او شکل گرفته است. رمان‌های او مضامین عمیق فلسفی و روان‌شناختی را بررسی می‌کنند و بینش‌های عمیقی را در مورد شرایط انسانی ارائه می‌دهند.

داستایفسکی استادِ جهان‌سازیِ همه‌جانبه است و اغلب او را به عنوان وارث نهایی رمانتیسیسم اروپایی و روسی  و ژانر رمان چندصدایی-که خود آن را خلق کرده-در نظر می‌گیرند. خواندن داستایفسکی مانند گشت‌وگذار در روان انسان است. او ما را به اعماق ذهن شخصیت‌هایش می‌برد و آنچه را که انگیزه‌ی رفتار انسان است روشن می‌کند. او طیفی از مقدس‌ترین تا آسیب‌زننده‌ترین عواطف و احساسات و ذهنیات و تفکرات انسان را تشریح و به گونه‌ای بیان می‌کند که خواننده انگار تمام آن‌ها را در خلوت خود تجربه می‌کند. همین ویژگی است که او را بی‌چون و چرا برتر از دیگران نشان می‌دهد.

داستایفسکی خواننده را به‌شدت تکان می‌دهد، کاری می‌کند که خواننده در زیر پوست شخصیت‌های داستان نفوذ کند و تمام عذاب‌ها و احساسات او را با گوشت و پوست و استخوان درک کند. خواننده در حین خواندن داستایفسکی، گویی هم در این دنیا هست و هم نیست؛ به سمت دنیایی که او ساخته است کشیده و بلعیده می‌شود.

یکی دیگر از جذابترین ویژگی‌هایی که داستایفسکی را از بسیاری از نویسندگان متمایز می‌کند، نحوه‌ی تنظیم دیالوگ‌هاست. در نوشته‌های او با دو نوع دیالوگ روبرو می‌شویم: دیالوگ‌های شخصیت‌های مختلف و خودگویی‌های مکرر قهرمان‌های داستان.

داستایفسکی فقط یک راوی ساده نیست، بلکه جایگاهی والاتر دارد. او نویسنده‌ای نیست که فقط در زمان خود شهرت داشته یا شهرتش بیش از یک قرن طول کشیده باشد. مردی است خارق‌العاده که می‌داند چگونه جوهر وجود انسان را به تصویر بکشد و آن را روی کاغذ بازنویسی کند و بینش ممتازش را با خواننده به اشتراک بگذارد.

هرکس در یادداشت‌های روزانه‌ی او و در دست‌خط‌ها و نقاشی‌های او کندوکاو کند، او را در شخصی‌ترین حالاتش کشف خواهد کرد و پی می‌برد که چه چیزی در سرش می‌گذشته است.

توانایی داستایفسکی در وارد کردن خواننده به تامل بسیار چشمگیر است. او می‌داند که تامل امری ضروری است خواننده‌ی آثارش نمی‌تواند چیزی را که آزادی‌بخش است، از دست بدهد: تفکر انتقادی، توانایی تجزیه‌وتحلیلِ واقعیتِ انسان و توانایی ساختن گفتمان و سپس فروریختن آن و به‌پاکردن گفتمانی جدید. به همین دلیل است که همه باید حداقل یکی از نوشته‌های داستایفسکی را بخوانند.

نشر چام در چاپ آثار داستایفسکی با ترجمه‌ی مستقیم از زبان روسی، تاکنون آثاری همچون همین خطرات دل‌بستن به خواب‌های جاه‌طلبانه، رمانی در نُه نامه، یُلکا و عروسی، یادداشت‌های یک ناشناس و یک اتفاق شرم‌آور را با ترجمه‌ی عبدالمجید احمدی به چاپ رسانده است. آثاری در قطع جیبی که با ترجمه‌هایی روان و خواندنی روانه‌ی بازار نشر شده‌اند.