ایران کتاب: «عصر ویکتوریا» تغییراتی گسترده را در جامعه‌ی بریتانیا به همراه آورد، و نویسندگانی همچون «شارلوت برونته» در آثار خود به کاوش در بحران‌ها و پیشرفت‌های این دوره پرداختند. کتاب «جین ایر» دربردارنده‌ی تم‌های مربوط به این اصلاحات و تغییرات است: شرایط بهتر در حوزه‌ی سیاسی، شغل، و تحصیلات. با این وجود مدتی طول کشید تا این اصلاحات در زندگی زنان (که جایگاهی محدود در «جامعه ویکتوریایی» داشتند) نیز نمود پیدا کند. همزمان با این که «جین» در طول داستان برای به دست آوردن استقلال مالی و شخصی تلاش می‌کند، برخی از مسائل مربوط به طبقه اجتماعی، اقتصاد، و نقش‌های جنسیتی را مورد توجه قرار می‌دهد که بیشترین تأثیر را بر بریتانیا در «عصر ویکتوریا» داشتند.
رمان، محبوب‌ترین قالب ادبی در «عصر ویکتوریا» بود و کتاب «جین ایر» بسیاری از ویژگی‌های اصلی این قالب را به نمایش گذاشت: ارتباط با وضعیت کنونی جامعه، سبک نوشتار ساده، و روایت درباره‌ی افکار درونی یک کاراکتر. رمان «جین ایر» با معماها، رویدادهای ماورایی، و مناظر چشم‌نواز خود، یادآورِ رمان‌های «گوتیک» پیش از خود است؛ اما همزمان با پیشروی روایت و بلوغ فکری «جین»، داستانِ زندگی او نیز رنگ و بوی تم‌ها و ویژگی‌های «عصر ویکتوریا» را به خود می‌گیرد.
رمان «جین ایر» داستانی درباره‌ی بلوغ است که امیدها و آرزوهای پروتاگونیست خود را در مقابل فشارها و توقعات جامعه قرار می‌دهد. رمان‌های «ویکتوریایی»، از جمله «جین ایر»، چشم‌اندازی از جامعه را با کاراکترهایی به تصویر می‌کشند که هر کدام، به بخشی متفاوت از طبقات اجتماعی و اقتصادی در جامعه تعلق دارند. رمان‌های «ویکتوریایی» با سبک و هدفی مشابه با رمان «جین ایر»، شامل کتاب «دیوید کاپرفیلد» اثر «چارلز دیکنز» و کتاب «شمال و جنوب» اثر «الیزابت گاسکل» می‌شود.
«خواهران برونته» زمانی به موفقیت ادبی دست یافتند که «شارلوت»، «امیلی»، و «آن» همگی توانستند رمان نخست خود را به اثری تحسین‌شده تبدیل کنند. هر کدام از آن‌ها اثر خود را با نام مستعار مردانه (بر اساس نخستین حرف نام خود) به چاپ رساندند: «شارلوت برونته» به «کِرِر بِل» تبدیل شد؛ «امیلی برونته» کتاب «بلندی های بادگیر» را با نام «الیس بِل» نوشت؛ و «آن برونته» رمان «اگنس گری» را با نام «اکتِن بل» منتشر کرد. زنان در آن دوره می‌توانستند به عنوان نویسنده و رمان‌نویس فعالیت کنند اما بسیاری از نویسندگان، از جمله «برونته‌ها» و «ماری آن اِوِنز» (با نام مستعار «جورج الیوت»)، از نام‌های مستعار مردانه استفاده می‌کردند تا اثر آن‌ها «بی‌اهمیت» تلقی نشود.
آن روز صبح نمی‌شد پیاده‌روی کرد؛ در واقع، صبح، یک ساعت میان بوته‌زار بی‌برگ پرسه زده بودیم، اما از موقع ناهار به بعد (خانم «رید» وقتی مهمان نداشت، زود ناهار می‌خورد) باد سرد زمستانی، ابرهای چنان تیره و ملال‌آوری با خود آورده بود و باران چنان در تن آدم نفوذ می‌کرد که پیاده‌روی و استفاده از هوای آزاد اکنون دیگر اصلاً امکان نداشت. من از این موضوع خوشحال بودم، برای اینکه هیچ وقت پیاده‌روی طولانی، مخصوصاً در عصرهای سرد، را دوست نداشتم.—از کتاب «جین ایر» اثر «شارلوت برونته»
«جین»، دختری بی‌سرپرست در «گِیتس‌هِد»، وابستگی‌های زیادی به دیگران دارد. او برای این که بتواند خودش را بهتر بشناسد، باید از این شرایط محدودکننده رها شود و عشق و استقلال را بیابد. «جین» به آزادی در اندیشه و عاطفه نیاز دارد، و برای یافتن افراد مستقل دیگر و تبدیل آن‌ها به خانواده‌ای که همیشه به آن نیاز داشته است، تلاش می‌کند.
با این حال «جین» همچنین احساسی غریزی نسبت به اطاعت و فرمانبرداری را در خود دارد. وقتی «جین» برای یافتن تجارب جدید خانه را ترک می‌کند، به نظر خودش، به دنبال یافتن «خدمتی جدید» است. او در روابطش با مردان نیز، به تبدیلِ آن‌ها به «اربابِ» خود گرایش دارد.
اما با پیشروی روایت، «جین» تلاش می‌کند تا تعادلی را میان خدمت رساندن به دیگران و استقلال خود به وجود آورد. او آزادی خود را با تعهدش به عشق، اخلاق، و عزت نفس در هم می‌آمیزد. «جین» در تلاش است تا خانواده‌ی مختص به خودش را بیابد و شکل دهد—خانواده‌ای که عشق میان اعضایش، از احترام متقابل سرچشمه می‌گیرد.
طبقات اجتماعی
زندگی در بریتانیای قرن نوزدهم، تحت سلطه‌ی طبقات اجتماعی قرار داشت، و افراد معمولاً در همان طبقه‌ای که در آن به دنیا آمده بودند، می‌ماندند. «جین»، هم به عنوان دختری بی‌سرپرست در «گِیتس‌هِد» و هم به عنوان معلم سرخانه در «تورنفیلد»، جایگاهی در میانه‌ی طبقات اجتماعی دارد، و با افراد از همه‌ی سطوح تعامل می کند—از خدمتکاران گرفته تا اشراف‌زادگان. جایگاه اجتماعیِ غیرمعمول «جین»، به «شارلوت برونته» فرصت می‌دهد تا چشم‌انداز اجتماعی وسیعی را در رمان خود خلق کند و در آن، به کاوش در علت‌ها و پیامدهای تفاوت میان طبقات اجتماعی بپردازد.
«جین» باید بر تبعیض‌های مربوط به جایگاه اجتماعی خود غلبه کند، و از طریق ویژگی‌های شخصی‌اش، احترام اطرافیان خود را به دست آورد. «شارلوت برونته» به این صورت نشان می‌دهد که ویژگی‌های انفرادی، بهتر از طبقه‌ی اجتماعی، نوع شخصیت هر انسان را آشکار می‌کند. با این حال، رمان با در هم شکستنِ همه‌ی قواعد اجتماعی موافق نیست. «جین» از این موضوع آگاه است که نوع نگاهش به خودش، حداقل تا حدی، از نوع نگاه جامعه به او شکل می‌گیرد، و به همین خاطر، علاقه‌ای ندارد که خود را به فردی تبدیل کند که به خاطر عشق، از جامعه طرد شده است.
پرده‌ی ضخیم سرخی را که تقریباً نزدیکم بود، کشیدم و خود را کاملاً از چشم اهل خانه پنهان نگه داشتم. چین‌های پرده‌ی سرخ، مانع از دیدن چشم‌انداز طرف راستم بود، و در طرف چپم، شیشه‌های شفاف پنجره حفاظ خوبی بود، اما مرا از سرمای خشک هوای آن روز، که یکی از روزهای ماه نوامبر بود، حفظ نمی‌کرد. بعد از ورق زدن هر چند صفحه از کتاب، به محیط اطرافم خیره می‌شدم: در دوردست‌ها انبوهی از مه کم‌رنگ فضا را پر کرده بود، و در نزدیکی، منظره‌ی علفزار مرطوب و بوته‌هایی سرمازده به چشم می‌خورد. بارانِ تند و بی‌وقفه، همه چیز را می‌کند و با خود می‌برد؛ و این پیش‌درآمدِ یک طوفان درازمدت و ملال‌انگیز بود.—از کتاب «جین ایر» اثر «شارلوت برونته»
عقل و احساس
رمان «جین ایر» را می‌توان داستان تلاش «جین» برای برقراری تعادل میان گرایش‌های متضاد او به استقلال و فرمانبرداری در نظر گرفت—و همچنین تلاش این شخصیت برای برقراری تعادل میان احساسات پرشور خود و تصمیم‌گیری بر اساس عقل و منطق (یا مهار کردن آن احساسات). «شارلوت برونته» از طریق نمونه‌های مربوط به سایر کاراکترها در رمان، به مخاطبین نشان می‌دهد که زیاده‌روی در هر کدام از این دو (افراط در تأثیرپذیری از عواطف، و افراط در تصمیم‌گیری بر اساس منطق)، پیامدهایی منفی را به همراه خواهد داشت. «جین» در طول رمان می‌آموزد که چگونه میان احساسات و قضاوت‌های خود تعادل برقرار کند، و زندگی‌ای سرشار از عشق را به وجود آورد که در عین حال، تصمیم‌های منطقی، بخشی مهم از آن به شمار می‌آید.
«شارلوت برونته» بسیاری از تم‌های مربوط به رمان‌های «گوتیک» را به کار می‌گیرد تا احساسی از هیجان و تعلیق را به رمان «جین ایر» تزریق کند. اما این رمان صرفاً داستانی درباره‌ی ارواح و اشباح نیست چون «برونته» دلایل رخ دادن رویدادهای ماورایی را برای مخاطبین آشکار می‌کند. در رمان «جین ایر»، پیامدهای رویدادهای ماورایی، مهم‌تر از علت‌های آن‌هاست. رویدادهای ماورایی به «شارلوت برونته» فرصت می‌دهد تا در درونی‌ترین بخش‌های ذهن کاراکترها، به‌خصوص هراس‌های «جین»، کاوش کند.
پیشنهاد کتابخوانی رؤیا دستغیب
پیشنهاد کتابخوانی مریم نصراصفهانی
پیشنهاد کتابخوانی شیما بحرینی
پیشنهاد کتابخوانی گیتی صفری
پیشنهاد کتابخوانی آناهید خزیر
