کتابخوانی مورد تهدید همه‌جانبه است. از طرفی شبکه‌های مجازی با الگوی فرهنگ سریع‌خوانی و کم‌خوانی و همچنین با ترویج آگاهیِ کاذب و کالایی کردنِ کتاب، در تضعیف فرهنگ کتابخوانی نقش مهمی داشته‌اند و نسخه جایگزینش برای کتابخوانی هم دردی از جامعه دوا نمی‌کند. مزید بر این، کوهی از مشکلات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جامعه هم به ستیز کتاب و اهل کتاب آمده‌اند و با تضعیف توانِ مالی او، کار را برای خرید کتاب‌های بیشتر سخت کرده است و از سوی دیگر دل‌ودماغی چندانی برای خواننده کتاب باقی نگذاشته‌اند. با این حال خواننده‌ی حقیقی کتاب، رسم دوستی را در حق دوست دیرینه و یار وفادار خود رعایت می‌کند و در این شرایط سخت هم، زمان و فضایی برای او کنار می‌گذارد و در این موقعیت هم علاوه بر تهیه کتاب‌هایش، گوشه چشمی هم به قفسه کتابخانه‌اش خواهد داشت و سراغ کتاب‌های نخوانده می‌رود و یا با بازخوانی کتاب‌های مهم یا موردعلاقه‌اش، سنت مطالعه را پاس می‌دارد و شمعی در تاریکی روشن می‌کند.
تعطیلات نوروز فرصت مناسبی برای استراحت پس از یکسال کاری در اختیار شهروندان قرار می‌دهد تا در ابتدای سال نو نفسی تازه کنند. کسانی هم هستند که از وقت آزاد در تعطیلات سال نو برای مطالعه استفاده می‌کنند. از همین رو بنده هم جسارت کردم و لیستی از ده کتاب آماده کردم تا آنها را به خدمت شما معرفی کنم. وجه مشترک این کتاب‌ها در این است که آنها را در سالِ ۱۴۰۳ خوانده‌ام. وجه اشتراک به همین ختم نمی‌شود. تمامی این کتاب‌های انتخابی کیفیت بالایی دارند و با وجود ارزشمند بودن، آنچنان که شایسته بوده است، مورد توجه خوانندگان کتاب قرار نگرفته است. از آنجا که شخصاً در مطالعه کتاب به یک حوزه بسنده نمی‌کنم، در معرفی کتاب‌ها هم به این نکته دقت کردم و لیستی متنوع آماده‌ام. با ذکر این نکته که کتاب‌ها الزاماً چاپ جدید نیستند، معرفی کتاب‌ها را آغاز می‌کنم و برای شروع از پرخواننده‌ترین حوزه یعنی ادبیات داستانی شروع می‌کنم. امید که برای خوانندگان خالی از لطف نباشد.
روزگار پیروزی‌های دروغین / هانس ورنر ریشتر / سینا درویش عمران / انتشارات برج
رمان در دو بخش روایت می‌شود. شخصیت اصلی هر دو بخش ویلی نام دارند که از قضا نسبت خانوادگی با هم دارند. ویلیِ بخش اول رمان آرایشگری ساده است که وابستگی سیاسی ندارد و با قدرت گرفتن نازی‌ها، همرنگ جماعت می‌شود و عضو حزب می‌شود و نام و شهرتی برای خود دست‌وپا می‌کند، اما به هنگام ورود ارتش شوروی به خاک آلمان و غروب آفتابِ هیتلر، به دردسر می‌افتد. بخش دومِ رمان، حکایتِ ویلی معلم است که از حزب نازی بیزار است و گرایش ضدجنگ دارد، اما با وجود آن، از ورود ارتش بیگانه – که تمایلات سیاسی هم به آن دارد – استقبال می‌کند. با تصمیم ارتش شوروی او که پیشتر معلم اخراجی و زندانی بود، به یکباره دهدار می‌شود، اما بازی روزگار برای او هم خوب پیش نمی‌رود.
با وجود آنکه رمان، داستانش را بدون لکنت پیش می‌برد و در روایت منسجم و در خوانش، خوشخوان است، اما رمان حتی در کشورِ نویسنده هم مهجور و غریب مانده است. ترجمه روان فارسی هم به خواندنی‌تر شدن رمان کمک کرده است.
سان‌سِت / کلاوس مودیک / مریم مؤیدپور / انتشارات چشمه
«سان‌سِت» راوی رابطه دو نویسنده‌ی آلمانی به نام‌های برتولت برشت و لیون فویشت‌وانگر است. نویسندگان جوان با ادعاهای بزرگ هنری سراغ وانگر می‌رفتند، اما برشتِ جوان به نیت فروش نمایشنامه و کسب درآمد به نزد وانگر رفت. امری که موجب تعجب وانگر شد و این شروع دوستی پیچیده‌شان شد. این دوستی در تبعید هم ادامه یافت و تا آخرین روز حیات برشت برقرار ماند. رمان هم از روزی شروع می‌شود که نامه درگذشت برشت در آلمان شرقی به دست وانگر می‌شود و خواننده از اینجا با رجوع به گذشته از کیفیت رابطه فیمابین این دو نویسنده آلمانی مطلع می‌شود. جایی که کلاوس مودیک استادانه به خواننده از دوستی، تبعید، عشق و نویسندگی می‌گوید.
در بخشی خواندنی از رمان، برشت به دادگاه تفتیش عقاید مک‌کارتی فراخوانده می‌شود. برشتِ بیزار از آمریکا، هرگز پیِ کسب تابعیت آمریکایی نبود و این نکته در چنین دادگاهی به نفعش بود. چون در صورت عدم تبرئه، او تنها از کشور اخراج می‌شد و هیچ محکومیتی در کار نبود. فویشت نگران دوستش بود، غافل از اینکه برشت پیش از دادگاه بلیتی به مقصد اروپا را تهیه کرده بود. دادگاه برشت به طور مستقیم از رادیو پخش می‌شد و فویشت‌واگنر به همراه نویسندگانی از جمله مارکوزه با نگرانی پای رادیو بودند. (بخش‌هایی از ویدئوی دادگاه برشت در اینترنت قابل مشاهده است.) روال دادگاه‌های مک کارتی این چنین بود که متهمین یا لجوجانه سکوت می‌کردند و یا دروغ می‌گفتند و قضات هم از این امر مطلع بودند، اما برشت تصمیم گرفت تا واقعیت را بگوید. دادگاه در برابر رفتار برشت جا خورد. تصور می‌کردند او فردی ساده‌لوح و بی‌آزار است که چنین سخن می‌گوید، اما برشت گویا در حال کارگردانی نمایشی مضحک بود و قصد دست انداختن آنها را داشت. از تفتیش عقاید سیاسی برشت سودی نبردند، پس سراغ تفتیش کتاب‌های برشت رفتند. جایی که نمایشی مضحک‌تر در پیشِ رو بود.
کلاوس مودیک هم از نویسندگان خوش‌ذوق ادبیات آلمان است که در رمان‌هایش توجه خاصی به نویسندگان و زندگی هنری و شخصی‌شان داشته است و حتی موضوع رمان‌هایش نخبه‌گرایانه است و از همین رو به آن میزانی که شایسته است، قدر ندیده است.
ملال جدول‌باز / ایرج کریمی / انتشارات دف
ایرج کریمی نامی آشنا برای سینمادوستان است. از سال ۵۷ نوشتن نقد را شروع کرد و کمتر از یک دهه بعد وارد سینما شد و تا پایان عمرش فیلمسازی، فیلمنامه‌نویسی و تدوین را تجربه کرد. چند کتابی از او در سینما در مقام مؤلف و مترجم به یادگار مانده است. «ملال جدول‌باز» در سال ۱۳۹۸ و چهار سال پس از درگذشت کریمی، منتشر شد. رمانِ کریمی در چهل‌ودو فصلِ کوتاه تنظیم شده است. داستان در دهه‌ی شصت و در تهرانِ زیر موشک‌باران می‌گذرد. مهران شخصیت اصلی و راوی رمان است و علاوه بر کار ملال‌انگیزِ نمونه‌خوانی در روزنامه، طراح جدول است که کارش رفع ملال از منتظران در سلمانی، مطب پزشکان، فرودگاه‌ها و … است. زندگی مهران هم اسیرِ ملال است و با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. یکی از مشکلاتش نازایی همسرش هما است و در پی جاره‌جویی پزشکی برای حل مشکل هستند. در همان زمان هم پسر پنج‌ساله‌ای را اوین تحویل می‌گیرد که فرزند پسرعمه‌اش هست. (می‌شود حدس زد که والدینش اعدام شده‌اند.) و حال نگه‌داری و تربیتِ این کودک هم به دردسرهایش اضافه می‌شود.
کریمی داستانش را ساده و سرراست و به‌دور از هر پیچیدگی و فضل‌نمایی ادبی روایت می‌کند. رمان نقاط قوت زیادی دارد و مهم‌ترین آن فضاسازی هنرمندانه‌ی کریمی از آشفتگی دهه‌ی شصت است و طنز تلخ کریمی هم در خدمت روایت و در راستای کمک به حال‌وهوای سرد و دلگیر زمانه‌اش است. ناشر از انتشار «عاشقانه‌های تهران» که مجموعه داستان کوتاهی از همین نویسنده است، خبر داده است، اما هنوز بعد از قریب به شش سال منتشر نشده است. امیدوارم در سال ۱۴۰۴ چشممان به جمال این کتاب از نویسنده‌ای که در کار هنری‌اش وسواس و ذوق به خرج می‌داد، روشن شود.
پدرو و کاپیتان / ماریو بندتی / مزدک صدر / انتشارات نی
در کارنامه‌ی ادبی و پربار ماریو بندتیِ اروگوئه‌ای تنها یک نمایشنامه دیده می‌شود. «پدرو و کاپیتان» دیالوگ طولانی پدرو (شکنجه‌شونده) با کاپیتان (شکنجه‌گر) است. در اولین جلسه بازجویی، کاپیتان شکنجه‌های جسمی همکارانش را برجسته می‌کند و خود را متفاوت از همکارانش می‌خواند که اهل گفت‌وگو و منطق است. سپس به پدرو پیشنهاد می‌دهد با شکستن سکوتش، اطلاعاتی را درباره چهار رفیقش فاش کند تا آزاد شود و دستگاه امنیتی هم به گونه‌ای رفتار می‌کند که هم‌حزبی‌های پدرو به او شک نکنند، پدرو اما از همان ابتدا مقاومت را برمی‌گزیند. هر چهار پرده‌ی نمایشنامه در اتاق بازجویی می‌گذرند و با جابجا شدن هر پرده، جسمِ پدرو شکننده‌تر از پیش می‌شود، اما روحش به همان اندازه مصمم‌تر از قبل می‌شود.
گفت‌وگوی دو نفره به خانواده‌هاشان کشیده می‌شود. کاپیتان می‌خواهد پدروی وفادار را در تنگنای روحی قرار دهد تا بالاخره لب باز کند، اما این پدرو است که ابتکار عمل را در دست می‌گیرد و به کاپیتان می‌گوید او الان توانسته است شغل و هویتش را از همسر و فرزندان خردسالش پنهان کند، اما روزی می‌رسد همسرش بو می‌برد که شوهرش کیست و فرزندان هم به محض اولین دعوا در مدرسه، از زبان هم‌کلاسی‌هاشان می‌شنوند که پدرشان کیست. حال این کاپیتان است که در موضع ضعف قرار می‌گیرد و میدان را به پدروی تزلزل‌ناپذیر واگذار می‌کند و بازجویی که تمام ابزار شکنجه جسمی و روحی را در دست دارد، نبرد درون را مغلوبِ کسی می‌شود که هیچ سرمایه‌ای ندارد جز “نه!”
دیگر کافی است / لین استالسبرگ / مسعود قدیم‌فلاح / انتشارات رایبد
چند سالی است که واژه «نئولیبرالیسم» در فضای سیاسی ایران مرتباً تکرار می‌شود، اما تصویر شفاف و درستی از معنایش در دست نیست. «دیگر کافی است» پاسخی روشن به این سؤال می‌دهد و استالسبرگِ نروژی با زبانی ساده و عامه‌فهم از نئولیبرالیسمِ عالم‌گیر می‌گوید. نویسنده از چیستی نئولیبرالیسم و چگونگی زیست در عصر نئولیبرالیسم سخن می‌گوید و سرچشمه‌ی ایده‌های فردگرایانه و بازار محور و تاثیرشان در زندگی ما را نشان می‌دهد. تاثیری که تنها از جنبه‌های اقتصادی، زندگی ما را درگیر نمی‌کند و تاثیراتی مهم بر خلقیات و روحیات ما می‌گذارد که معمولاً از سخن گفتن درباره‌اش غفلت می‌شود.
کتاب تصویری را از سیر تاریخی نئولیبرالیسم به خواننده ارائه می‌دهد و تفاوت‌هایش را با سرمایه‌داری کلاسیک بیان می‌کند. ایده نئولیبرالیسم پس از پایان جنگ جهانی دوم طرح می‌شود و اولین بار در سال ۱۹۷۳ و پس از کودتای شیلی پیاده می‌شود. سرعت فراگیری نئولیبرالیسم در دهه هفتاد میلادی پایین است. در دولت‌رفاه‌های برآمده از سوسیال دموکراسی رابطه نسبتاً مسالمت‌آمیزی میان اتحادیه کارگری و کارگر و در سوی دیگر سرمایه‌دار خصوصی و دنیای تجارت وجود دارد و طرفین نیازی به شکل‌گیری سیستم جدید نمی‌بیند، اما در دهه هشتاد و با روی کار آمدن ریگان و تاچر، شرایط تغییر می‌کند و نئولیبرالیسم گام‌های بزرگی برای جهانی‌شدن برمی‌دارد.
استالسبرگ در اواخر کتاب به رابطه بین بحران‌های محیط زیستی و نئولیبرالیسم می‌پردازد و در فصل پایانی و پس از تشریح وضعیت، سراغ راه‌حل می‌رود. اینکه برای هر تغییر و تحولی، نخست باید بدانیم می‌خواهیم چه چیز را تغییر بدهیم و ابزار و استدلالمان چیست و جایگزین سیستم فعلی چه خواهد بود تا از پسِ آن آزادی و رفاه همگانی باشد و نه برای یک اقلیت انگشت‌شمار.
دولت / رندولف بورن / بصیر علاقه‌بند / انتشارات رایبد
بالاخره در بهار ۱۴۰۳ کتاب مهم «دولت» صد سال پس از انتشار، به فارسی ترجمه شد. بورنِ گوژپشت شش هفته پس از خاتمه‌ی جنگ جهانی اول بر اثر آنفولانزای اسپانیایی درگذشت و پیش‌نویس کتاب دولت در میان دست‌نوشته‌هایش پیدا شد و یکسال بعد منتشر شد. بورن از میانه‌ی جنگ جهانی اول مجموعه مقالاتی علیه دولت، ملی‌گرایی افراطی و جنگ منتشر کرد و همین سبب‌سازِ طردش از جامعه روشنفکری شد. حتی پدرش از او خواست نام خانواده را لکه‌دار نکند. بورن چه گفته بود که مجبور به تحمل این همه فشار از اطرافیانش شد؟
«جنگ عامل موفقیت دولت است.»، کلیدی‌ترین و حساسیت‌برانگیز جمله‌ی کتابِ بورن بود. در زمانه‌ای که حتی عده‌ای از همفکران بورن هم موافق ورود آمریکا به جنگ جهانی بودند و آن را برای کشور ضروری و سودمند می‌دانستند، بورن ترجیح داد که برخلاف جهت آب شنا کند. استدلال بورن برای ضدیت با جنگ و مداخله در آن، این بود که او جنگ را به نفع دولت می‌دانست. در پی جنگ و افزایش بی‌سابقه ناامنی، مردم با گرایش‌ها و باورهای مختلف، زیر پرچم دولت که صاحب بیشترین قدرت است، جمع می‌شوند و همین امر به دولت کمک می‌کند تا با استفاده از ابزارهای قدرتمندش همچون رسانه، بر طبل جنگ بکوبد و با سرکوب آزادی‌های فردی و افزایش سخت‌گیری‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، جامعه را راحت‌تر کنترل کند و جاپای خود را محکم‌تر کند.
حال صد و اندی سال پس از انتشار کتاب دولت و جنگی که قرار بود تمامی جنگ‌ها را پایان دهد جهان شاهد جنگ‌های فراوان و متنوعی از لحاظ استراتژی و ابزار بوده است، و این حقانیت بورن و کتاب روشنگرش را بیش از پیش بر همگان روشن می‌سازد.
نمی‌توان بی‌طرف بود / هاوارد زین / هما مداح / انتشارات شیرازه
کتاب، زندگی‌نامه‌ی هاوارد زین مورخ خوشنام آمریکا در قرن بیستم است. اکثر مورخان تاریخ آمریکا، تاریخ را از منظر سیاستمداران و قدرت‌ها روایت کرده‌اند، در حالی که تاریخ آنها تنها بخشی از انبوه وقایع و اطلاعات است که به دقت انتخاب شده‌اند، اما هاوارد زین راه دیگری در پیش گرفت و برای روایت تاریخ سراغ اقشار و گروه‌های تحت ستم و تبعیض رفت و زبانِ گویای آنها شد و در این راه توجه ویژه‌ای به گروه‌های کوچک مبارزاتی داشت. زین این افراد گمنام را سازندگان واقعی تاریخ می‌خواند و از این‌رو به هاوارد زین بابت این شیوه‌ی تاریخ‌نگاری، «تاریخ‌نگارِ مردم» نامیده شد.
کتابِ زین به مبارزات مدنی جامعه آمریکا در نیمه‌ی دوم قرن بیستم می‌پردازد و بیشترین تمرکز را بر روی دو مبارزه مهم علیه تبعیض سیاهان و جنگ ویتنام می‌گذارد. هاوارد زین که در آن زمان استاد دانشگاه بود، تنها به سخنرانی اکتفا نمی‌کرد و اهل مبارزه مدنی هم بود و سابقه دستگیری در تجمعات و تظاهرات را هم داشت. یکی از نکات قوت کتاب، مشاهده سیر تحول هاوارد زین است. زین پیش از آنکه فعال چپ و ضد جنگ بشود، خلبان بمب‌انداز ارتش آمریکا در جنگ جهانی دوم بود، و با مشاهده زشتی‌های جنگ از جمله بمباران مناطق غیرضرور با ساکنان غیرنظامی، از عقاید خود برگشت و به این نتیجه رسید که جنگِ خوب هم هرگز نمی‌تواند مشکلات اساسی را حل کند. یکی از به‌یادماندنی‌ترین قسمت‌های کتاب در بخشی است که دولت ویتنام اعلام می‌کند به مناسبت تعطیلات سال نو ویتنامی سه خلبان آمریکایی را آزاد می‌کند و زین به عنوان یکی از اعضای هیئت استقبال به هانوی سفر می‌کند. در زمان اقامت در هتل، با صدای آژیر خطر از خواب می‌پرد و او را به پناهگاهی در زیر هتل می‌برند. زین از آن لحظات دلهره‌آور اینگونه یاد می‌کند: «تجربۀ جدیدی برای من بود – بمب‌اندازی بودم زیر بمباران ارتشی که زمانی خودم هم عضو آن بودم!»
عبور از دوزخ، پردۀ دوم / اچ. آر. دی کاستا / شاهپور عظیمی / انتشارات نیلوفر
کتاب فوق از واپسین ترجمه‌های مرحوم شاهپور عظیمی است که او را در چندی پیش از دست دادیم. مرحوم عظیمی مترجمی توانا و بی‌ادعا بود و کتاب‌های زیادی را در زمینه‌ی سینما و ادبیات ترجمه کرد. عظیمی که منتقد سینما بود، در ترجمه‌هایش توجهی خاص به «فیلمنامه» داشت و کتاب‌های کاربردی و مهمی همچون «فیلمنامه‌نویسی در قرن ۲۱» را ترجمه کرد. کتاب فوق بر روی یکی از مهم‌ترین بخش‌های فیلمنامه دست می‌گذارد. «پرده‌ی دوم». روی جلد کتاب نام فرعی کتاب اینگونه آمده است: نوشتن دشوارترین بخش فیلمنامه. الحق که نوشتن پرده‌ی دوم که از آن به عنوان تنه‌ی فیلمنامه یاد می‌شود، پیچیده‌ترین و سخت‌ترین بخش فیلمنامه‌نویسی است. در ساختار کلاسیک، برای پرده اول و سوم، دستورات و تکنیک‌های فراوانی در دسترس است و در عمده‌ی کتاب‌های آموزش فیلمنامه و کلاس‌های فیلمنامه‌نویسی، به آن پرداخته می‌شود، اما پرده‌ی دوم که طولانی‌ترین بخش فیلمنامه هم هست، به آن معنای خاص فرمول‌پذیر نیست.
دی کاستا که چندین کتاب در زمینه‌ی آموزش داستان‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی نوشته است، در این کتاب به یاری فیلمنامه‌نویس می‌آید و به او تکنیک‌ها و راهکارهایی توصیه می‌کند تا نویسنده از این پرده جهنمی جان سالم به در ببرد و در این راه برای شرح مقصودش مثال‌هایی از فیلم‌های سینمایی می‌آورد تا راهکارهای عملی‌اش، برای مخاطب ملموس‌تر شوند. از مرحوم عظیمی کتاب‌های زیادی به یادگار مانده است که متأسفانه سال‌هاست که تعداد انگشت‌شماری از کتاب‌هایش در بازار رسمی موجود نیست و ناشر آنها را تجدید چاپ نمی‌کند که از جمله آنها می‌توان به کتاب ارزشمند دیوید بوردول یعنی «معناسازی» و همچنین کتاب «روبر برسون: سبکی معنوی در فیلم» اشاره کرد.
وسوسۀ عاشقی / محمد دهقانی / انتشارات جوانه رشد
از محمد دهقانی کتاب‌های ترجمه‌شده و تألیفی در حوزه‌های مختلفی به چشم می‌خورد، اما نامش با ادبیات کلاسیک فارسی گره خورده است و بیش از همه با مجموعه‌ی «تاریخ و ادبیات ایران» و «حدیث خداوندی و بندگی» در نشر نی به یاد علاقه‌مندان به کتاب آورده می‌شود، اما محمد دهقانی کتاب پژوهشی و تحقیقی دیگری در زمینه ادبیات کلاسیک فارسی دارند که از چشم بسیاری از مخاطبان دور مانده است. محمد دهقانی در «وسوسه عاشقی» (عنوان کتاب برگرفته از بیتی از رودکی است.) به بررسی تحول مفهوم عشق در فرهنگ و ادبیات ایران می‌پردازد.
دهقانی به این مسئله می‌پردازد که چرا در قرن پنجم و در فرهنگ اندیشه‌ی ایرانی، «عشق» به‌تدریج «خرد» را کنار زد و جایگاه بالاتری یافت و در این راه برای بررسی جایگاه عشق و خرد در ایران، از پیش از ورود اسلام بررسی تاریخی‌اش را آغاز می‌کند و تا قرن هفتم پیش می‌رود. در این بررسی تاریخی، بخشی از تصورات عامه ایرانیان که گمان می‌کنند عشق در فرهنگ ایرانی همواره مورد ستایش بوده است، زیر سؤال می‌رود و کتاب مصادیقی از پدیده‌ی «عشق‌ستیزی» را در تاریخ فرهنگ ایران نشان می‌دهد که برای نمونه می‌توان از مقاله‌ی محمد زکریای رازی در مذمت عشق نام برد که ترجمه‌اش در انتهای کتاب گنجانده شده است.
آموخته‌ها در پرونده‌های قتل / محمدصادق امانی، شکوفه شکری / انتشارات جنگل
آخرین کتاب انتخابی در رشته مطالعات حقوقی است و علاوه بر افراد مرتبط با رشته حقوق از جمله کارآموزان وکالت، برای افرادی خارج از دایره حقوق هم خواندنی است. کتاب حاصل گفت‌وگوهای طولانی شکوفه شکری با محمدصادق امانی است. امانی بیش از ده سال است که به وکالت اشتغال دارد و روی پرونده‌های قتل کار می‌کند که از درجه اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است. شکری که در مقام مصاحبه‌کننده حضور دارد، خود از وکلای دادگستری هست و نسبت به بحث اشراف دارد و همین نزدیکی سطح طرفین گفت‌وگو کمک می‌کند تا مصاحبه روان پیش برود و شاهد ترمز و لکنت نباشیم.
همچنان که از عنوان برمی‌آید، مصاحبه‌کننده در خلال پاسخ‌هایش نکات و ظرایفی را با خواننده در میان می‌گذارد که حتی می‌تواند برای افراد آگاه به مسائل حقوقی هم با توجه به گستردگی علم حقوق و خاص بودنِ بعضی پرونده‌ها هم تازگی داشته باشد، چه برسد به خواننده غیرحقوقی. این نکات از تمام مراحل و بخش‌های پرونده بیان می‌شود. از رابطه پرفرازونشیبِ موکل و وکیل گرفته تا مشکلات و حواشی در محاکم قضایی و اجرای احکام و همچنین چالش‌های قوانین را دربرمی‌گیرد و سرانجام مصاحبه با بررسی آسیب روحی و روانی پرونده‌های قتل بر وکلا و خانواده‌هایشان به پایان می‌رسد.
لینک کوتاه مطلب:
https://culture.bookcity.org/papers/19378/رسم-دوستی-در-حق-یار-دیرینه
پیشنهاد کتابخوانی رؤیا دستغیب
پیشنهاد کتابخوانی مریم نصراصفهانی
پیشنهاد کتابخوانی شیما بحرینی
پیشنهاد کتابخوانی گیتی صفرزاده
پیشنهاد کتابخوانی آناهید خزیر
