خبرآنلاین: جان هایدر، دکترای فلسفه، نویسنده‌ی کتاب «تائو و رهبری» است که اصولی از تائو تِ چینگ لائوتسه را به مفاهیم مدرن رهبری تطبیق می‌دهد. «لائوتسه» در قرن پنجم یا ششم قبل از میلاد، «آیین تائو» را پایه‌گذاری کرد. وی از فلاسفه بزرگ چین به‌شمار می‌رود. لائوتسه به معنای حکیم سالخورده است. رویکرد هایدر ترکیبی از فلسفه‌ی شرقی و شیوه‌های مدیریت غربی است و دیدگاه منحصر به فردی در مورد رهبری مؤثر ارائه می‌دهد. کار او بر اهمیت ذهن‌آگاهی، انعطاف‌پذیری و توانمندسازی دیگران تأکید دارد. با توجه به محتوای کتاب، به نظر می‌رسد که هایدر دارای تخصص در زمینه‌های روانشناسی، فلسفه و رفتار سازمانی باشد. هرچند جزئیات خاصی درباره‌ی حرفه و دیگر آثار او ارائه نشده است، اما کار او در «تائو و رهبری» نشان‌دهنده‌ی علاقه‌ی عمیق او به رویکردهای جایگزین در رهبری و توسعه‌ی فردی است. این کتاب از این رو می‌تواند برای مخاطب ایرانی دارای اهمیت باشد که از منظر توسعه فردی و اجتماعی، ذهن آگاهی، انعطاف پذیری و توانمندسازی، اصولی برای انتخاب درست و عقلانیت بخشیدن به روابط فردی و جمعی تلقی می‌شود و در این باره کشور چین دارای قدمتی طولانی است. خلاصه‌ای از کتاب به شرح زیر است.
تائو به معنای چگونگی است: چگونگی وقوع امور، چگونگی کارکرد امور. تائو اصل واحدی است که در پس تمام خلقت قرار دارد. تائو همان سنت‌های خداست. تائو به عنوان قانون بنیادین است. تائو اصل جهانی است که بر تمام وجود حاکم است. نمی‌توان آن را تعریف یا به‌طور کامل درک کرد، اما در همه چیز حضور دارد. درک تائو به معنای آگاهی از جریان طبیعی رویدادها و فرآیندها در جهان است.
کاربرد عملی تائو بسیار مهم و حیاتی است. رهبرانی (در این جا منظور از رهبران، چه یک گروه کوچک تا رهبری یک کشور مد نظر است) که خود را با تائو هماهنگ می‌کنند، به بینش‌های عمیقی در مورد رفتار انسانی و دینامیک گروهی دست می‌یابند. با مشاهده و همکاری با نظم طبیعی امور، می‌توانند گروه‌های خود را به‌طور مؤثرتر و هماهنگ‌تر هدایت کنند.
جنبه‌های کلیدی تائو به شرح زیر است:
الف: غیرقابل تعریف اما قابل شناخت از طریق مشاهده هستند
ب: حاضر در تمام خلقت هستند.
ج: پایه‌ای برای رهبری مؤثر و رشد شخصی به شمار می‌آیند.
رهبر خردمند، نمایش تقدس و یا نمره‌ای برای عملکرد خوب نمی‌دهد. این کار فضایی از موفقیت و شکست ایجاد می‌کند. رقابت و حسادت به دنبال دارد.
وو وی: اقدام بی‌تلاش. مفهوم عدم اقدام، یا اقدام بی تلاش یا وو وی، در رهبری تائویی مرکزی است. به معنای انجام ندادن نیست، بلکه به معنای عمل در هماهنگی با جریان طبیعی رویدادها، بدون اجبار یا دخالت غیرضروری است.
رهبران می‌توانند با آگاهی به عنوان ابزاری برای رهبری، و پرورش آگاهی عمیق از دینامیک گروهی و فرآیندهای فردی، تیم‌های خود را به‌طور مؤثرتر هدایت کنند. این رویکرد اجازه می‌دهد تا حل مسائل و رشد طبیعی درون گروه بدون نیاز به مداخله مداوم صورت گیرد.
مزایای رهبری بدون اقدام به شرح زیر است:
الف: کاهش مقاومت و تعارض
ب: تشویق به خودسازماندهی و خلاقیت
ج: ایجاد اعتماد و خودمختاری در درون گروه
یاد بگیرید ذهن خود را از شلوغی خالی کنید. یاد بگیرید کار خود را ساده کنید.وضوح را از طریق سادگی تامین کنید. با ساده‌سازی رویکرد خود و پاکسازی ذهن از پیچیدگی‌های غیرضروری، رهبران می‌توانند به بینش‌های عمیق‌تر دست یابند و تصمیمات مؤثرتری بگیرند. این سادگی اجازه می‌دهد تا سبک رهبری مستقیم‌تر و قدرتمندتری داشته باشند.
ارزش سکون بسیار حائز اهمیت است. دوره‌های منظم تأمل آرام به رهبران اجازه می‌دهد تا اطلاعات را پردازش، دیدگاه کسب، و انرژی خود را بازیابی کنند. این تمرین توانایی آن‌ها را برای پاسخ به چالش‌ها با وضوح و خرد افزایش می‌دهد.
راه‌های پرورش سادگی و سکون به شرح زیر است:
الف: تمرینات منظم مدیتیشن یا ذهن‌آگاهی
ب: کاهش مداخلات غیرضروری در فرآیندهای گروهی
ج: تمرکز بر اصول اساسی به‌جای نظریه‌های پیچیده
تمام رفتارها از اضداد یا قطبیت‌ها تشکیل شده‌اند. اگر کاری را بیش از حد و بارها انجام دهم، قطبیت آن ظاهر خواهد شد.
درک دوگانگی در این باره حائز اهمیت است. شناخت این که تمام پدیده‌ها اضداد خود را دارند به رهبران کمک می‌کند تا در موقعیت‌های پیچیده حرکت کنند. با پذیرش تناقضات به‌جای تلاش برای حل آن‌ها، رهبران می‌توانند به رویکردی متعادل‌تر و انعطاف‌پذیرتر دست یابند.
تعادل نیروهای متضاد. رهبری مؤثر اغلب شامل یافتن تعادل مناسب بین ویژگی‌ها یا اقدامات ظاهراً متناقض است. این تعادل اجازه می‌دهد تا سبک رهبری جامع‌تر و سازگارتر باشد.
مثال‌هایی از تناقضات رهبری به شرح زیر است:
الف: قدرت از طریق آسیب‌پذیری
ب: رهبری با پیروی
ج: دستیابی به بیشتر با انجام کمتر
منافع واقعی خود، بی‌خودی را آموزش می‌دهد. رهبری به عنوان خدمت. مؤثرترین رهبران بر خدمت به گروه خود تمرکز می‌کنند، نه به دنبال کسب سود شخصی یا شناخت. این رویکرد بی‌خودانه اعتماد، وفاداری و همکاری واقعی را درون تیم تقویت می‌کند.
تقویت خود از طریق بی‌خودی نیز از اصول با اهمیت تائو است. به‌طور پارادوکسیکال، با رها کردن انگیزه‌های خودمحورانه، رهبران اغلب به رشد شخصی و رضایت بیشتری دست می‌یابند. این رویکرد با جریان طبیعی تائو هماهنگ است و دینامیک گروهی هماهنگ‌تری ایجاد می‌کند.
مزایای رهبری بی‌خودانه به شرح زیر است:
الف: افزایش اعتماد و احترام از سوی اعضای گروه
ب: هم‌راستایی بهتر با اهداف جمعی گروه
ج: رشد شخصی و رضایت عمیق‌تر در نقش رهبری
فرآیند گروهی به‌طور طبیعی تکامل می‌یابد. خودتنظیم است. دخالت نکنید. خود به خود حل خواهد شد.
اعتماد به فرآیند بسیار ضروری و دارای اهمیت است. رهبران خردمند درک می‌کنند که گروه‌ها ریتم و توسعه طبیعی خود را دارند. با اجازه دادن به فرآیندها برای گسترش بدون مداخله غیرضروری، رهبران می‌توانند رشد اصیل و پایدارتر را تسهیل کنند.
از این رو مداخله حداقلی مناسب‌ترین است. نقش رهبر ایجاد محیطی حمایتی و ارائه راهنمایی ملایم در مواقع نیاز است، نه هدایت یا کنترل مداوم گروه. این رویکرد خودسازماندهی و خلاقیت را درون تیم تشویق می‌کند.
راهنمایی برای تسهیل فرآیندهای طبیعی گروه شامل موارد زیر است:
الف: مشاهده بدون قضاوت
ب: مداخله فقط در مواقع کاملاً ضروری
ج: ایجاد محیطی امن و باز برای کاوش
چه در حال رهبری گروه باشید و چه در زندگی روزمره خود، باید آگاه باشید. باید از آنچه در حال وقوع است و چگونگی وقوع امور آگاه باشید.
پس توسعه آگاهی اولویت و ضروری است. پایه رهبری مؤثر، درک عمیق از خود و دینامیک گروهی است. با پرورش آگاهی، رهبران می‌توانند به چالش‌ها و فرصت‌ها به‌طور مناسب‌تری پاسخ دهند.آن روی توسعه آگاهی، خوداندیشی مداوم است. رهبران باید درگیر فرآیند خوداندیشی و رشد مداوم باشند تا اثربخشی خود را حفظ کنند. این فرآیند آگاهی از خود اجازه می‌دهد تا رهبری اصیل‌تر و تأثیرگذارتری داشته باشند.
راه‌های افزایش آگاهی رهبری شامل موارد زیر است:
الف: تمرینات منظم خوداندیشی
ب: دریافت بازخورد از اعضای گروه
ج: مطالعه رفتار انسانی و دینامیک گروهی
رهبر خردمند مانند آب است.
انعطاف‌پذیری و سازگاری دارد. مانند آب، رهبران مؤثر می‌توانند با هر موقعیتی سازگار شوند، راه‌هایی برای عبور از موانع پیدا کنند و هر فضایی را که با آن مواجه می‌شوند پر کنند. این انعطاف‌پذیری اجازه می‌دهد تا حل مسائل خلاقانه و مقاومت در برابر چالش‌ها صورت گیرد.
تأثیر ملایم اما قدرتمند دارد. توانایی آب در شکل‌دهی به مناظر در طول زمان به عنوان استعاره‌ای برای تأثیر ظریف اما عمیق رهبری خردمندانه عمل می‌کند. با اعمال فشار ملایم و جریان با فرآیندهای طبیعی، رهبران می‌توانند تغییرات پایدار ایجاد کنند.
ویژگی‌های رهبری مانند آب شامل موارد زیر است:
الف: سازگاری با موقعیت‌ها و افراد مختلف
ب: پایداری و صبر در دستیابی به اهداف
ج: تأثیر غیرمواجهه‌ای اما عمیقاً تحول‌آفرین
ویژگی‌های زنانه اجازه می‌دهد، اما ویژگی‌های مردانه باعث می‌شود.
یکپارچه‌سازی یین و یانگ در این باره حیاتی است. رهبری مؤثر شامل تعادل ویژگی‌های سنتی مردانه (قاطعیت، اقدام) با ویژگی‌های زنانه (پذیرش، پرورش) است. این یکپارچه‌سازی اجازه می‌دهد تا سبک رهبری جامع‌تر و سازگارتر باشد.
انعطاف‌پذیری موقعیتی دارد. رهبران خردمند می‌توانند بین این ویژگی‌ها به‌طور موقعیتی تغییر کنند، بدانند که چه زمانی باید اقدام قاطعانه انجام دهند و چه زمانی باید عقب‌نشینی کنند و اجازه دهند فرآیندها به‌طور طبیعی گسترش یابند.
ویژگی‌های رهبری متعادل شامل موارد زیر است:
الف: قاطعیت و پذیرش
ب: اقدام و تأمل
ج: قدرت و ملایمت
کار گروهی باید شامل آگاهی معنوی باشد تا به اضطراب وجودی زمان ما بپردازد. بدون شگفتی، وحشت بیان نشده باقی می‌ماند؛ یک ناراحتی پراکنده باقی می‌ماند.
پرداختن به نیازهای عمیق‌تر ضروری است. با گنجاندن آگاهی معنوی در کار گروهی، رهبران می‌توانند به نگرانی‌های وجودی و اشتیاق‌های عمیق‌تر اعضای گروه بپردازند. این رویکرد تجربه‌ای جامع‌تر و معنادارتر برای همه افراد درگیر ایجاد می‌کند.
اتصال به چیزی بزرگ‌تر باید انجام شود. تشویق به حس شگفتی و اتصال به چیزی فراتر از فرد می‌تواند وحدت، هدف و مقاومت درون گروه را تقویت کند. این بُعد معنوی به کار گروه عمق و معنا می‌بخشد.
راه‌های گنجاندن آگاهی معنوی به شرح زیر است:
الف: ایجاد فضایی برای تأمل در پرسش‌های بزرگ زندگی
ب: تشویق به حس ارتباط و هدف مشترک
ج: کاوش در حکمت و تمرینات سنتی از سنت‌های معنوی مختلف
بسیاری از کارگزاران و تصمیم‌گیرندگان به علت ناآشنایی با متغیرهای گوناگون مسائل رفتاری، با ساده‌انگاری راه‌حل‌هایی پیشنهاد می‌کنند که البته مبتنی با دیدگاه علمی نیست.
در این مقاله برخی از تأثیرگذارترین کتاب‌های برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات را بررسی می‌شود که بر موضوعات متنوعی تمرکز کرده‌اند و در سبک‌های نوآورانه‌ای نوشته شده‌اند.
افسوس که گاه نقدها و پاسخ نقدها بیشتر برای مطالعۀ موردی بی‌اخلاقی، بی‌ادبی و مغالطه به کار می‌آیند تا برای کشف حقیقت.
توصیه‌های جان هایدر برای تربیت رهبران مقتدر و عاقل
نگاهی به ترجمه‌ی جدید «غرور و تعصب»
