تابناک: دیدن و تماشای زامبی‌ها چرا برای خیلی‌ها جذابیت دارد. ظاهراً در پشت این سئوال، حرف‌هایی ناگفته جریان دارد.
پرداختن به موضوع زامبی‌ها در ادبیات و هنر و سینما ریشه‌های عمیقی دارد. زامبی‌ها به عنوان موجودات مرده‌ای که به طور عجیبی زنده می‌مانند، همواره مورد توجه بشر بوده‌اند.
موضوع زامبی‌ها در فرهنگ‌های مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر شده است، از جمله در فرهنگ کارائیب و آفریقا که باور به زامبی‌ها ریشه‌های کهن‌تری دارد.
محبوبیت فیلم‌ها و سریال‌های زامبی
فیلم‌ها و سریال‌های با موضوع زامبی در دهه‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین ژانرهای سینمایی و تلویزیونی تبدیل شده‌اند. این محبوبیت فراگیر سوالی را در ذهن مخاطبان ایجاد می‌کند:
چرا داستان‌های زامبی تا این حد جذاب و پرطرفدار هستند؟
نمونه‌های برجسته فیلم‌های زامبی
“شب مردگان زنده” (۱۹۶۸)
شب مردگان زنده (به انگلیسی: Night of the Living Dead) فیلمی مستقل به مدت ۹۶ دقیقه در ژانر ترسناک به کارگردانی جرج رومرو با بازی دوین جونز است.
این فیلم پایه‌گذار ژانر مدرن زامبی است. رومرو با استفاده از زامبی‌ها به نقد نژادپرستی و جامعه مصرفی آمریکا پرداخت.
“طلوع مردگان” (۲۰۰۴)
طلوع مردگان (به انگلیسی: Dawn of the Dead) فیلمی اکشن ترسناک آمریکایی محصول سال ۲۰۰۴ و اولین فیلم کارگردانی شده توسط زک اسنایدر است. این فیلم نوشته جیمز گان و دوباره‌سازی فیلمی به همین نام به کارگردانی جرج رومرو در سال ۱۹۷۸ است.
“۲۸ روز بعد” (۲۰۰۲)
این فیلم به کارگردانی دنی بویل، با ارائه زامبی‌های سریع، مفهوم جدیدی به ژانر اضافه کرد و ترس از بیماری‌های همه‌گیر را به تصویر کشید.
“شان می‌میرد” (۲۰۰۴)
شان می‌میرد یا شانِ مردگان (انگلیسی: Shaun of the Dead) فیلمی هنری در سبک کمدی رمانتیک و ترسناک به کارگردانی ادگار رایت است که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد.
“جنگ جهانی زد” (۲۰۱۳)
این فیلم به کارگردانی مارک فورستر، با بودجه بالا، تصویری جهانی از بحران زامبی ارائه داد و بر جنبه‌های ژئوپلیتیکی تمرکز کرد.
سریال‌ها:
“مردگان متحرک” (۲۰۱۰-۲۰۲۲)
این سریال که محصولی از فرانک دارابونت است، با تمرکز بر روابط انسانی و بقا در شرایط سخت، به یکی از محبوب‌ترین سریال‌های تلویزیونی تبدیل شد.
“ترس از مردگان متحرک” (۲۰۱۵-اکنون)
از مردگان متحرک بترسید (انگلیسی: Fear the Walking Dead) یک سریال تلویزیونی آمریکایی در سبک زامبی آخرالزمانی، پسا-آخرالزمانی و درام است که توسط رابرت کرکمن و دیو اریکسن ساخته شده و اسپین‌آف و پیش‌درآمدی بر سریال مردگان متحرک است.
“پادشاهی” (۲۰۱۹-۲۰۲۲)
سریال پادشاهی داستان سیاسی یک توطئه‌چینی را در بستری تاریخی روایت می‌کند. تلاش برای دستیابی به قدرت در این سریال، در ژانر ترسناک و رستاخیز زامبی‌ها به تصویر کشیده شده است.
“قطار به بوسان: پنینسولا” (۲۰۲۰)
این اثر توسطیان سنگ-هو ساخته شده است و ماجرا از این قرار است که زمانی که یک ویروس مرگبار زامبی در کره جنوبی شیوع پیدا می‌کند، تعدادی از مسافران قطار سئول به بوسان برای زنده ماندن با موانع سر راهشان دست و پنجه نرم می‌کنند و باید تلاش کنند که زنده بمانند تا به بوسان که پاک‌سازی شده، برسند.
چرا تماشا کردن مُرده‌های زنده تا این حد لذت بخش است؟
۱. بازتاب ترس‌های اجتماعی
زامبی‌ها نمادی از ترس‌های جمعی مانند بیماری‌های همه‌گیر، فروپاشی اجتماعی و از دست دادن هویت فردی هستند.
این ژانر اغلب به عنوان استعاره‌ای برای مصرف‌گرایی افراطی و بی‌تفاوتی اجتماعی استفاده می‌شود.
۲. سناریوهای بقا
داستان‌های زامبی معمولاً بر روی تلاش برای زنده ماندن در شرایط سخت تمرکز دارند.
این موضوع حس هیجان و ماجراجویی را در مخاطب برمی‌انگیزد و او را درگیر می‌کند.
۳. کاوش در ماهیت انسانی
این آثار اغلب به بررسی رفتار انسان‌ها در شرایط بحرانی می‌پردازند.
سوالات اخلاقی و فلسفی عمیقی را مطرح می‌کنند، مانند “چه چیزی ما را انسان می‌کند؟”
۴. تنوع در روایت
ژانر زامبی قابلیت ترکیب با سایر ژانرها مانند کمدی، درام، و حتی عاشقانه را دارد.
این تنوع باعث جذب طیف گسترده‌ای از مخاطبان می‌شود.
۵. جلوه‌های ویژه و گریم
پیشرفت در تکنولوژی جلوه‌های ویژه، امکان خلق صحنه‌های واقع‌گرایانه و تأثیرگذار را فراهم کرده است.
گریم زامبی‌ها یکی از جذابیت‌های بصری این ژانر است.
۶. فانتزی قدرت
این آثار به مخاطب اجازه می‌دهند تا خود را در نقش قهرمان داستان تصور کند.
در واقع، این آثار، حس رضایت از مبارزه با تهدیدی مشخص و قابل شناسایی را ایجاد می‌کنند.
۷-عجیب بودن
نفس شکستن عادت‌ها و نگراش ها در فیلم‌های زامبی طبیعتاً برای مخاطبان جذابیت دارد و آنها در واقع وارد دنیای جدید و تجربه نشده می‌شوند
متخصصیان روانشناسی و ارتباطات چه می گویند؟
علاقه مخاطبان به فیلم‌های زامبی موضوعی است که متخصصصان علوم ارتباطات و رسانهُ روانشناسان و جامعه‌شناسان به آن پرداخته‌اند. در زیر نظرات برخی از این افراد آورده شده است:
مارشال مک‌لوهان:
• نظریه رسانه: مک‌لوهان معتقد است که رسانه‌ها خود پیام هستند و نوعی واقعیت جدید را ایجاد می‌کنند. فیلم‌های زامبی به مخاطب این امکان را می‌دهند که با ترس و وحشت از دنیای واقعی فاصله بگیرد و در یک دنیای خیالی غوطه‌ور شود.
تئودور آدورنو:
• فرهنگ مصرفی: آدورنو بر این باور است که فیلم‌های زامبی به نوعی نقدی بر جامعه مصرفی و فرهنگ معاصر هستند. این فیلم‌ها به مخاطب نشان می‌دهند که چگونه جامعه می‌تواند به سمت نابودی پیش برود و این موضوع را به صورت سرگرم‌کننده و جذاب ارائه می‌دهند.
دیوید روتنبرگ:
• روانشناسی ترس: روتنبرگ به بررسی این موضوع پرداخته که چرا انسان‌ها از ترس لذت می‌برند. او بیان می‌کند که فیلم‌های زامبی به مخاطب این امکان را می‌دهند که ترس را در یک محیط کنترل‌شده تجربه کند و از آن لذت ببرد.
سوزان سونتاگ:
• نقد بیماری و مرگ: سونتاگ در آثار خود به ارتباط بین بیماری و مرگ و نحوه نمایش آن در فرهنگ معاصر اشاره می‌کند. فیلم‌های زامبی می‌توانند نمادهایی از ترس از بیماری‌ها و مرگ باشند و به مخاطب این فرصت را می‌دهند که به این موضوعات بپردازد.
کیمبرلی کرین:
• تحلیل اجتماعی: کرین به این نکته اشاره می‌کند که فیلم‌های زامبی اغلب به مسائل اجتماعی و سیاسی روز می‌پردازند. این فیلم‌ها می‌توانند به نقد نظام‌های اجتماعی و نابرابری‌ها بپردازند و به مخاطب این امکان را بدهند که به تفکر درباره این مسائل بپردازد
جمع بندی
محبوبیت فیلم‌ها و سریال‌های زامبی ریشه در توانایی آنها در بازتاب ترس‌های جمعی، ارائه سناریوهای هیجان‌انگیز بقا، و کاوش در عمیق‌ترین جنبه‌های ماهیت انسانی دارد.
این ژانر با ترکیب عناصر ترسناک، اکشن، و گاهی طنز، توانسته است طیف گسترده‌ای از مخاطبان را جذب کند و همچنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین ژانرهای سینمایی و تلویزیونی باقی بماند.
زامبی‌ها چگونه وارد دنیای ما شدند؟
به مناسبت زادروز بیژن جلالی
او در آینه خودخندی شخصیت‌های دایی جان ناپلئون خودش را می‌بیند و در حقیقت به خود وجودی‌اش می‌خندد.
مگر می‌شود فرهنگ این کشور را تنها با دو سطر اینجا در «فیسبوک» و سه سطر آنجا در توییتر و تلگرام ارتقا داد؟
شوروی آدامس را سرگرمی کاپیتالیستی تلقی می‌کرد.
