اعتماد: در سال‌های اخیر رمان‌ها به نویسندگان و خوانندگان به ویژه زنان مجال ظهور داده‌اند و دنیای ادبیات تجربه‌های نوینی در کلیه ژانرهای ادبی به خود دیده است. وبلاگ Writer’s Relief برخی از ژانرهای ادبی محبوب را ژانر عاشقانه، ژانر فانتزی، ژانر ترسناک و ژانر هیجان‌انگیز معرفی کرده است. ژانرهایی که محبوبیت‌شان با افزایش و کاهش علایق خوانندگان در نوسان است.
براساس تحقیقات انجام گرفته در سایت‌های نیویورک تایمز، گاردین، گودریدز و پنگوئن، ژانر ادبی «عاشقانه» از پرخواننده‌ترین ژانرهای ادبی سال ۲۰۲۳ بود. ژانر فانتزی در مقام دومِ علاقه‌مندی خوانندگان قرار داشت و داستان‌هایی با موجودات جادویی، محیط‌های دیستوپیایی و مضامین پیچیده را شامل می‌شد. ژانر وحشت در مقام بعدی ژانرهای پرطرفدار قرار داشت و آثار این ژانر، رمان‌های ترسناکی از قبیل زامبی‌ها، خون‌آشام‌ها، ارواح و دیگر عناصر ماوراء طبیعی را دربر می‌گرفت. برخی از زیرژانرهای محبوب ژانر وحشت، داستان‌های روانشناختی، ترسناک گوتیک و داستان‌های وحشتناک کیهانی هستند. ژانر هیجان‌انگیز و معمایی پنجمین ژانر پرطرفدار در این سال بود که ارتباط نزدیکی با اسرار و دنیای فانتزی داشت. ژانر وحشت و اسرارآمیز اغلب شامل جنایت، تعلیق و پیچیدگی است. داستان‌های پلیسی از زیر ژانرهای این ژانر محسوب می‌شود.
در هر سال کتاب‌های زیادی در موضوعات مختلف منتشر می‌شود که در این میان حوزه ادبیات از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا ادبیات که همیشه بازتاب جامعه‌ای بوده که در آن به رشته تحریر درآمده است با تغییر جامعه تغییر می‌کند و تغییر و دگرگونی آن باعث تغییر انسان‌ها می‌شود. در واقع ادبیات داستانی شیوه‌ای برای انعکاس گرایش‌ها، علایق و مسائل جامعه و فرهنگ محسوب می‌شود و در مقام ژانری قدرتمند قادر است انتظارات، اولویت‌ها و سلایق خوانندگان، نویسندگان، ناشران و منتقدان را تحت تاثیر قرار داده و حتی شکل دهد و از آنجایی که از حوزه گسترده و متنوعی برخوردار است و دربردارنده رمان‌ها و داستان‌ها است، بر سبک، زبان و رشد شخصیت‌های انسانی تاثیرگذار است و اغلب مضامینی مانند هویت، فرهنگ، جامعه، اخلاق و تاریخ را بررسی می‌کند. در سال ۲۰۲۳ جهان دستخوش تغییرات سریع و بی‌سابقه‌ای در جنبه‌های مختلف از جمله فناوری، سیاست، زیست محیطی و هویت قرار گرفت و به تبع آن ادبیات داستانی نیز با چالش‌ها و فرصت‌های زیادی روبه‌رو شد. این تغییرات بر تولید، توزیع و استفاده کتاب و همچنین بر مضامین، سبک‌ها و اشکال آثار ادبی تاثیر گذاشت. یکی از چالش‌هایی که بازار جهانی کتاب در سال ۲۰۲۳ با آن روبه‌رو بود، اثرات همه‌گیری کووید-۱۹ بود که از سال ۲۰۱۷ همچنان باقی مانده بود. در کنار آن رکود اقتصادی، اختلال دیجیتال و رقابت بر سر سایر اشکال سرگرمی در حال رکود نیز بر این بازار تاثیرگذار بود. در نتیجه این چالش‌ها از آن زمان به بعد عادت‌های مطالعه افراد تغییر کرده است. خوانندگان امروزی از متن‌های طولانی ادبی به متن‌های کوتاه، سریع و آسان مانند پُست‌های رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، پادکست‌ها و ویدیوها روی آورده‌اند. این یک چالش برای ژانر ادبی، به ویژه برای داستان‌های ادبی، شعر و نمایش محسوب می‌شود که زمان، توجه و تلاش بیشتری را از خوانندگان می‌طلبد .
در سال ۲۰۲۳ ظهور پلتفرم‌های دیجیتالی و خود انتشاری به خاطر راحتی، انعطاف‌پذیری و مقرون به‌صرفه‌تر بودن آنها محبوب‌تر و در دسترس‌تر بودند، این پلتفرم‌ها تنوع و خلاقیت بیشتری را زمینه ادبیات داستانی فراهم می‌کنند و نویسندگان را قادر می‌سازند تا به مخاطبان گسترده‌تر و تخصصی‌تری دست یابند و قالب‌ها، رسانه‌ها و ژانرهای جدید را آزمایش کنند. با این حال، این موضوع برای ادبیات داستانی نیز چالشی بزرگ محسوب می‌شود، زیرا رقابت، پراکندگی و اشباع بیشتری را در بازار کتاب ایجاد می‌کند و سوالاتی در مورد کیفیت، اعتبار و عدم اعتبار آثار ادبی ایجاد می‌کند. طبق بررسی‌های انجام شده در سایت‌های ذکر شده سال ۲۰۲۳ علی‌رغم افزایش تقاضا و آگاهی برای تنوع بیشتر در زمینه ادبیات داستانی، صنعت نشر همچنان تحت تسلط دیدگاه‌ها و ارزش‌های سفیدپوستان، مردان و غرب بود. این صنعت همچنین از برنامه‌های سیاسی و سوگیری‌های فرهنگی متأثر بود. این عوامل بر انتخاب، ترویج و شناخت آثار ادبی تاثیرگذار بودند و چالشی برای ادبیات داستانی ایجاد کردند، زیرا فرصت‌ها و صدای نویسندگان و خوانندگان به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها مانند زنان، رنگین‌پوستان، ال‌جی‌بی‌تی‌ها، افراد بومی و معلول را محدود می‌کند.
فرصت‌هایی که ادبیات داستانی در سال ۲۰۲۳ با آن روبه‌رو بود شامل مواردی است که در ذیل خواهد آمد: ادبیات داستانی در سالی که روزهای پایانی آن در حال گذر است، به واسطه کار با فرم‌ها، قالب‌ها و رسانه‌های جدیدی مانند داستان‌گویی تعاملی، فراگیر و فرارسانه‌ای در حال تطبیق و تکامل بود. این فرم‌ها، قالب‌ها و رسانه‌های جدید، امکانات و پتانسیل‌های بیشتری را برای ادبیات داستانی ارایه کردند و از آنجایی که مشارکت و تجربه خوانندگان را افزایش می‌دهند، مرزها، بیان‌ها و معانی آثار ادبی را گسترش دادند.
ادبیات داستانی همچنین در برابر مسائل و رویدادهای سال ۲۰۲۳، مانند همه‌گیری کووید-۱۹، تغییرات آب و هوایی، جنبش‌های عدالت اجتماعی و سیاست عکس‌العمل نشان داد. از آنجایی که موضوعات و رویدادهای فوق به دغدغه‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های جامعه و فرهنگ می‌پردازند و خوانندگان، نویسندگان و منتقدان را ملهم و متأثر می‌کنند، ارتباط و فوریت بیشتری را برای ادبیات داستانی فراهم کردند.
در سال ۲۰۲۳ ادبیات داستانی سخنگو و صدای نویسندگان به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها بود، زیرا در این سال آنها سعی کردند داستان‌ها، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را به نمایش گذارند و کلیشه‌ها، پیش‌داوری‌ها و نابرابری‌های جامعه و فرهنگ را به چالش بکشند. نوشته‌های این نویسندگان نیز به خاطر دانش، تخیل و همدلی‌ای که برای خوانندگان فراهم کرده بودند، تنوع و غنای بیشتری را برای ادبیات داستانی ارایه دادند و به تغییرات اجتماعی و دگرگونی فرهنگی کمک کردند.
در کل ادبیات داستانی در سال ۲۰۲۳ پدیده‌ای پویا و پیچیده بود و با جهان پیرامون خود تعامل داشت و نه‌تنها تحت تاثیر آن قرار گرفت که بر آن تاثیر گذاشت. در این سال ادبیات داستانی با چالش‌ها و فرصت‌هایی مواجه بود که نیازمند توجه، انطباق و نوآوری بود و راهی برای کشف، بیان و لذت بردن از شرایط انسانی و خلاقیت انسان ارایه کرد.
طبق آماری که نیویورک تایمز، گاردین، گودریدز، نیویورکر و پنگوئن ارایه دادند، برخی رمان‌های برتر سال ۲۰۲۳ از این قرارند:
«نیش زنبور» نوشته پل موری، داستان یک خانواده ایرلندی پس از سقوط مالی سال ۲۰۰۸ را توصیف می‌کند که با رکود اقتصادی مواجه می‌شوند و این تازه شروع مشکلات آنهاست.
«باند زنجیره‌ای همه ستاره‌ها» اثر نانا کامی ادجی برنیا، داستانی است درباره دو زن که برای آزادی خود در یک سیستم زندان خصوصی فاسد می‌جنگند. این رمان پیرامون داستانی از بقا و مقاومت در نظام ناعادلانه زندان است؛ زندانیانی که تصمیم می‌گیرند تا سر حد مرگ برای آزادی، چیزی که بسیار خواهان آن هستند، بجنگند. این زندان خصوصی شباهت زیادی به نظام امریکایی دارد.
«شیاد» نوشته زیدی اسمیت (که هفته گذشته روزنامه «اعتماد» مطلب مبسوطی به همین قلم درباره این کتاب و نویسنده‌اش منتشر کرد) یک رمان تاریخی است که داستان یک محاکمه واقعی در قرن نوزدهم را روایت می‌کند و به مسائلی مانند هویت، طبقه و استعمار می‌پردازد. رمانی تاریخی که پرتره‌ای کمیک از لندن ادبی قرن نوزدهم ارایه می‌کند و محاکمه‌ای واقعی را به تصویر می‌کشد که باعث می‌شود احساسات پرشور طبقه‌های مختلف اجتماع برانگیخته شود. این رمان به طور ماهرانه‌ای تاریخ جاماییکا و بریتانیا را به هم پیوند می‌دهد و عصر کنونی، جهانی شدن و ریاکاری را زیر سوال می‌برد.
«جنگل‌های شمالی» اثر دنیل میسن، یک رمان تاریخی است که داستان یک خانه در جنگل‌های ماساچوست از قرن هفدهم تا بیست و یکم روایت می‌کند.
«برنام وود» نوشته النور کاتو اثری است که در آن چریکی آرمان‌گرا در نیوزیلند با یک میلیاردر بی‌رحم روبه‌رو می‌شود. این داستان در نیوزیلند در سال ۲۰۱۷ رخ می‌دهد. گروه کوچکی از مردم که خود را «برنام وود» می‌نامند سبزیجات را در زمین‌های بدون استفاده می‌کارند. آنها این کار را گاه قانونی و گاه غیرقانونی انجام می‌دهند. این گروه توسط زنی به نام میرا و دوست نزدیکش شلی رهبری می‌شود. این داستان یک تریلر هیجان‌انگیز است که درگیر بحران آب و هوا، تفکر آخرالزمانی و ایدئولوژی سیاسی است و به مسائل آن پاسخ می‌دهد.
«لرزش» اثر تژو کول، رمان قدرتمندی است که به طور ماهرانه به بررسی معنای زندگی در دنیای خشن می‌پردازد و اثری شگفت‌انگیز از واقع‌گرایی است که با ادبیات، موسیقی، نژاد و تاریخ درآمیخته است و به گذر زمان در بی‌رحمی تاریخ می‌پردازد. این رمان آدمی را عمیقا درگیر وحشت می‌کند و درباره چگونگی تاثیرگذاری ایده‌های هنری، ارزش و آسیب‌های دانش تاریخی است.
«زمان خدای قدیم» اثر سباستین بری، رمانی زیبا و دلهره‌آور. داستانی که در آن هیچ چیز آن طور که به نظر می‌رسد نیست، «زمان خدای قدیم» درباره چیزی است که در آن زندگی می‌کنیم، با آن زندگی می‌کنیم و چیزی که از ما باقی می‌ماند. رمانی زیبا و وحشتناک که به گذشته بازمی‌گردد تا نشان دهد که چگونه گذر زمان بر تروما اثر ندارد و زخم آن تا ابد به صورت زخمی باز باقی می‌ماند. زندگی آرام یک پلیس بازنشسته ایرلندی با تجارب تاریخی سوءاستفاده در کلیسای کاتولیک درهم آمیخته می‌شود: این رمان تکان‌دهنده با نیروی عشق و سوگواری خانوادگی به تصویر کشیده می‌شود.
«ملوان سرباز» اثر کلر کیلروی، طنزی تحمل‌ناپذیر و سیاه و سفید از روزهای نخستین مادر شدن. تجربیاتی که در گذشته بدان پرداخته نمی‌شد و نویسندگان سال‌های اخیر به طور پراکنده درباره آن قلم زده‌اند.
«گنجشک گنجشک» اثر ان انرایت، پرتره‌ای انعطاف‌پذیر از مادران و دختران است که در حال کند و کاو گذشته مردسالارانه مردی هستند که آنها را به یکدیگر پیوند داده است. این مرد شاعر مشهوری است که یکی از زنان را ترک می‌کند؛ علی‌رغم آنکه شعری به یاد ماندنی و جاودان درباره او خلق کرده است.
فرم بلند بالا اثر کیت بریگ، یک رمان بی‌سر و صدا از یک زندگی خانگی است که در آن یک روز از زندگی زنی به تصویر کشیده می‌شود. این زن روز خود را صرف خواندن، فکر کردن، غذا دادن به نوزاد، چرت زدن و «بودن» می‌کند. این کتاب مملو از ایده‌های سرشار از زمان، ادبیات، مراقبت و نحوه زندگی ما در قالب روزها است.
«آخرین شیادی که می‌میرد» ریچارد اوسما، چهارمین کتاب از مجموعه کلوپ قتل پنجشنبه که در آن اعضای یک باشگاه حین تحقیق درباره قتل یک دوست قدیمی در عتیقه‌فروشی با جاعلان آثار هنری، کلاهبرداران آنلاین و فروشندگان مواد مخدر روبه‌رو می‌شوند.
«هر چه دنبالش هستی در کتابخانه پیدا می‌شود» اثر میچیکو آئویاما یک رمان جذاب ژاپنی است که داستان یک کتابدار را روایت می‌کند که از توانایی بی‌نظیر فرا خواندن روح مهمانان حاضر در کتابخانه برخوردار است و از این راه به آنها کمک و توصیه‌هایی می‌کند که هرگز نمی‌دانستند به آنها نیاز دارند. این کتاب را نشر نون با ترجمه هادی سالارزهی به چاپ رسانده است.
«فردا، فردا و فردا» اثر گابریل زوین رمانی است که در آن دو دوست چند بازی ویدیویی طراحی می‌کنند و با این کار از دست دادن، حسادت، شادی، شهرت و تراژدی را تجربه می‌کنند .
«آخرین چیزی که به من گفت» نوشته لورا دیو رمانی هیجان‌انگیز که در آن زنی به نام هانا قبل از ناپدید شدن شوهرش یادداشتی از او دریافت می‌کند. در یادداشت آمده که «از او محافظت کن» و به دختر ۱۶ ساله او، بیلی، اشاره دارد. هانا برای محافظت از دختر ناتنی خود حقیقتی را کشف می‌کند که ریشه در گذشته‌اش دارد.
«گریس آدامز شگفت‌انگیز» اثر فرن لیتل وود است. این رمان مملو از وعده، دلهره و عشق است. گریس آدامز داستانی کاملا تحقق یافته از فاجعه و شادی، غم و اندوه و عشق است که در آن اتاق‌های پنهان قلب انسان بهترین و بدترین تجربه‌های خود را آشکار می‌کند. این رمان داستان زنی است که تلاش می‌کند بین زندگی خود به عنوان مادر و همسر تعادل برقرار کند.
«امریکایی‌های نسل پیش» نوشته برندن تیلر، رمانی است که حول محور گروهی از جوانان در شهر آیووا و روابط آنها با یکدیگر می‌پردازد.
رمان‌های موفقی که در بالا معرفی شدند، تعداد اندکی از خیل رمان‌هایی بودند که در سال ۲۰۲۳ منتشر شدند. سال ۲۰۲۳ با تمام کاستی‌ها و چالش‌هایش سال پرباری برای ادبیات محسوب می‌شد و نویسندگان زیادی را به دنیای ادبیات معرفی کرد.
اگر او نبود، شناخت ما از ایران باستان و کتاب‌های مهم و اصیلی، چون اوستا خیلی کم بود.
وقتی موسیقی غمگین گوش می‌دهیم آن را در زمینه زیبایی‌شناختی، لذت‌بخش می‌دانیم، این پدیده به عنوان پارادوکس لذت بردن از موسیقی غمگین شناخته می‌شود.
هرکسی که نماد چیزی است، باید بهترین آن باشد. پژوهشگران اخلاق و فیلسوفان اخلاق هم از این امر مستثنا نیستند.
مروری بر زندگی و آثار آن تایلر
مروری بر هستی‌شناسی در شعر بیژن نجدی
