نگاهی به کتاب «هیچ‌چیز آن‌قدرها هم وحشتناک نیست»
«هیچ‌چیز آن‌قدرها هم وحشتناک نیست»، شاید کامل‌ترین کتاب راهنمای خوددرمانی باشد که مبتنی بر روان‌شناسی شناختی است. این اثر به قلم رافائل سانتاندرو نگاشته شده و مؤثرترین و علمی‌ترین مکتب روان‌درمانی را به شیوایی برای ما آشکار می‌کند.
در اهمیت این کتاب و دو عنوان دیگری که از همین نویسنده منتشر شده، «هنر تلخ نکردن زندگی» و «بدون ترس»، باید گفت که روان‌شناسی شناختی به مطالعۀ فرایندهای ذهنی_درونی می‌پردازد و معتقد است که همه‌چیز، اعم از ادراک، تفکر و یادگیری، در ذهن ما اتفاق می‌افتد. با اینکه روان‌شناسی شناختی یکی از شاخه‌های به‌نسبت جوان روان‌شناسی است، در دهه‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین حوزه‌های این علم مبدل شده است؛ چراکه با روشی جدید، مجموعه‌ای باارزش از تکنیک‌های نوین در علم روان‌شناسی را ارائه می‌دهد.
در همین راستا، دکتر رافائل سانتاندرو، یکی از روان‌شناسان پیشگام اسپانیایی در این حوزه، با ارائۀ کاربردهای علمی در آثارش به ما کمک می‌کند تا در مقابل چالش‌ها و ناملایمتی‌های روانی، بهتر و دقیق‌تر عمل کنیم.
کتاب حاضر، باعنوان «هیچ‌چیز آن‌قدر هم وحشتناک نیست»، نتیجۀ تجربیات و اندوخته‌های جدید این نویسنده و روان‌شناس در حوزۀ مذکور، یعنی روان‌شناسی شناختی (رفتاری) است. همان‌گونه که از عنوان کتاب پیداست، رویکرد نویسنده با مقوله‌های مهم روان‌شناسی، هم علمی است و هم کاربردی.
در ادامه، باید گفت که هنر نگارش این کتاب و دو کتاب دیگر این روان‌شناس، که نامشان پیش‌تر آمد، در این است که مؤلف، فقط به نوشتن صورت مسئله اکتفا نکرده و ضمن ارائۀ استدلال‌ها، موضوعات را با آوردن مثال‌هایی متناسب، همچون مواجهه با بیماران، ملموس‌تر کرده است. ضمن اینکه همین موارد، با حکایت‌هایی پندآموز و مرتبط صیقل داده شده‌اند. این امر سبب می‌شود تا مقولۀ به‌ظاهر پیچیدۀ روان‌شناسی، به مطلبی خواندنی و جذاب تبدیل شود که هم قشر خاص این حوزه و هم عموم آن را درک کنند.
با این سخن شاید بشود توضیح داد که چرا آثار این نویسنده و روان‌شناس، این چنین در جهان پرمخاطب است.
رویکرد درخور توجه رافائل سانتاندرو به این اثر و دو کتاب دیگرش، همچون یک روان‌شناس بوده است. او نظریات متعدد در کتاب را به داستان‌گویی آغشته کرده تا نشان دهد وقتی مخاطب با نظرات مطرح در حوزۀ روان‌کاوی روبه‌رو می‌شود، نباید چندان در پی صحت و سقم علمی آن باشد؛ دست‌کم در همان ابتدای مطالعه.
آنچه رافائل در این کتاب به ما یادآور می‌شود چنین است:
قسمتی از کتاب:
بودایی‌ها تأکید زیادی بر تجربۀ ذهن بزرگ دارند؛ یعنی آگاه شدن از اینکه ما فراتر از احساسات و افکارمان هستیم. از نظر «ذهن ناظر»، احساسات و افکاری که در سر ما می‌گذرد مانند فیلمی است که در سینما می‌بینیم. بنابراین آسیب یا صدمه‌ای از طرف آن‌ها ما را تهدید نمی‌کند. سایر سنت‌های دینی از چیزی مشابه این صحبت می‌کنند: روحانی یا معنوی، موجوداتی که بالاتر از ذهن و حافظه هستند. از این منظر، «ذهن بزرگ» به جهانی، فراتر از نورون‌های ما مرتبط می‌شود.
از طرف دیگر، یک ویژگی عجیب ذهن بزرگ این است که برای او هیچ‌چیز خوب یا بد نیست، بلکه همان چیزی است که هست. افراد همچنین می‌توانند تصمیم بگیرند که رویدادها را قضاوت نکنند و به‌سادگی آن‌ها را با کنجکاوی، حتی با شادی ببینند؛ زیرا آن‌ها نشانه‌هایی هستند که ثابت می‌کنند ما در جهانی در حال تغییر، اسرارآمیز و حاصل‌خیز زندگی می‌کنیم.
این همان چیزی است که هندوها آن را «تعادل» می‌نامند، کیفیتی از ذهن‌های قوی که شامل فهرست‌بندی نکردن رویدادهاست. اگر کیف پول من دزدیده شود، برای ذهن بزرگ یا روح نه خوب است و نه بد. نکتۀ جالب این است که بدون قضاوت، آدم خیلی آرام‌تر و شادتر زندگی می‌کند.
گرچه، از سوی دیگر، بودایی‌ها نیز به خوب کاری ندارند یا پایبند نیستند. آن‌ها ترجیح می‌دهند ذهن کنجکاوی داشته باشند که از مشاهدۀ شکوفایی بارور زندگی لذت ببرد و بی‌شک تجربه‌های بی‌شماری را برایشان به ارمغان آورد، برخی برای ذهن کوچک خوشایند و برخی دیگر ناخوشایند است؛ اما در اعماق وجود، این موضوع چه اهمیتی دارد.
هیچ‌چیز آن‌قدرها هم وحشتناک نیست را علی باغشاهی ترجمه کرده و کتاب حاضر در 272 صفحه از سوی انتشارات ذهن‌آویز منتشر شده است.
کلید واژه: روان‌شناسی / فلسفه‌ی زندگی / شادی / ترس / ذهن‍آگاهی / روان‌شناسی شناختی
مروری بر کتاب «مسائل اخلاقی معاصر»
نگاهی به کتاب «نوشتن برای صحنه»
نگاهی به داستانِ کوتاهِ «دست تاریک، دست روشن»
نگاهی به کتاب کتاب «تعقیب هومر»
مروری بر رمان «دود»
