آوانگارد: زندگی‌نامه‌ها معمولاً کتاب‌هایی جدی و خشک به نظر می‌رسند، اما وقتی نوبت به روایت داستان انسان‌های بزرگ می‌رسد، می‌توانیم با استفاده از قصه‌ای ساده و جذاب آن‌ها را برای مخاطبان کوچکتر روایت کنیم. کتاب «سیمین دانشور» به‌خوبی از پس این کار برآمده است. در این کتاب، زندگی یکی از بزرگ‌ترین زنان نویسنده معاصر ایران به زبانی ساده بیان شده است. از کودکی او در حیاط خانه‌اش در شیراز تا تلاش‌هایش در دنیای ادبیات.
فاطمه سرمشقی به عنوان نویسنده به روایت زندگی سیمین دانشور، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و روشنفکران ایران، از دوران کودکی تا بزرگسالی در این اثر پرداخته و بر نکات کلیدی و تأثیرگذار در زندگی این شخصیت مهم تأکید می‌کند. او تلاش دارد تا روحیه تلاش، پشتکار، و اراده سیمین دانشور را به نسل امروز منتقل کند. داستان زندگی سیمین، که از شیراز شروع می‌شود، نه تنها به شرح خاطرات دوران کودکی او می‌پردازد، بلکه در کنار آن شخصیت فرهنگی و هنری او را به‌طور ملموس و جذاب برای نوجوانان معرفی می‌کند. کتاب با تصاویری رنگی و جذاب، کودکان را با دنیای کوچک سیمین در شیراز آشنا کرده و آن‌ها را وارد دنیای آرزوهای بزرگ او می‌کند.
در ابتدای کتاب، با تصویری از دوران کودکی سیمین مواجه می‌شویم که در حیاط خانه در کنار خواهرش ویکتوریا با ماهی‌ها بازی می‌کند:
«سیمین کوچولو در هشتمین‌روز از اردیبهشت سال ۱۳۰۰ در شیراز به دنیا آمد. سیمین‌کوچولو در حیاط خانه با خواهرش ویکتوریا لب حوض می‌نشستند و برای ماهی‌ها نان خشک می‌ریختند. گرما که کلافه‌شان می‌کرد خودشان هم ماهی می‌شدند و می‌پریدند وسط حوض.»
اما زندگی سیمین تنها به این لحظات ساده و دلنشین محدود نمی‌شود. کتاب به‌درستی نشان می‌دهد که خانواده سیمین با وجود این‌که در محیطی ساده و بی‌زرق و برق زندگی می‌کردند، همیشه بر اهمیت فرهنگ و ادبیات تأکید داشتند. پدر سیمین که پزشک بود، با تشویق و حمایت از او، در واقع نقش مهمی در شکل‌گیری علایق فرهنگی سیمین داشت.
در کتاب به ملاقات‌ها سیمین با شخصیت‌های بزرگ ادبی مانند صادق هدایت اشاره شده است:
«روزهایی که صادق‌خان سیمین را دید، تعجب کرد و گفت: «خود تو را در این قهوه‌خانه‌ها و جاهایی که من می‌خواهم ببینم راه می‌دهند؟» سیمین لبخند زد و گفت: دختر دانشور را همه‌جا راه می‌دهند. این اولین دیدار دو نویسنده بود.»
این بخش نشان می‌دهد که سیمین دانشور از دوران جوانی با شخصیت‌های برجسته ادبی در ارتباط بوده و این ارتباطات نه تنها به زندگی حرفه‌ای او شکل داده بلکه موجب تقویت اعتماد به نفس و جرات او در ورود به دنیای نویسندگی شده است. دیدار با غلامحسین ساعدی، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو …. بخش‌هایی از روایت‌های این کتاب‌اند که نگاهی جامع‌تر به مخاطبان می‌دهد تا نام بزرگان ادبیات ایران برایشان آشناتر شود.
از دیگر ویژگی‌های کتاب «انسان‌های کوچک؛ آرزوهای بزرگ: سیمین دانشور» توجه به تلاش‌ها و چالش‌های سیمین در مسیر نویسندگی است. سیمین، به‌عنوان یکی از نخستین زنان داستان‌نویس ایرانی، به رغم دشواری‌ها و محدودیت‌های زمانه‌اش، توانست به یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان فارسی‌زبان تبدیل شود. کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد که سیمین حتی پس از ازدواج با جلال آل احمد، یکی از مهم‌ترین نویسندگان و روشنفکران دهه‌های ۳۰ و ۴۰، همچنان به‌عنوان نویسنده‌ای مستقل و متفکر شناخته می‌شد. او اولین زنی بود که از پایان‌نامه دکتر خود در رشته ادبیات فارسی دفاع کرد.
هدف مجموعه «انسان‌های کوچک؛ آرزوهای بزرگ» که تا به حال کتاب‌های متعددی را با موضوع معرفی افراد سرشناس منتشر کرده این است که به بچه‌ها نشان دهد حتی افراد بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ، روزگاری انسان‌های کوچکی بوده‌اند که با وجود چالش‌ها و مشکلات زیاد، همواره به آرزوهای بزرگشان باور داشتند و برای رسیدن به آن‌ها تلاش کردند. اگر دیگر کتاب‌های این مجموعه را نیز ورق بزنیم متوجه خط فکری منتشر کنندگان این آثار می‌شویم: معرفی مشاغل و بالا و پایین‌های این انتخاب در زندگی!
در نهایت کتاب با بخشی مستند از زندگی دانشور از زمان تولد تا مرگ همراه است. تصاویری از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۸۰. این بخش از کتاب به طور جامع به ما یادآور می‌شود که از دانشور چند کتاب و با چه عناوینی به یادگار مانده است.
این اثر با یک پرسش در صفحه‌ای سفید پایان می‌گیرد: از سیمین کوچولو چه چیزهایی یاد گرفتی؟
مخاطب کوچکتر پس از پاسخ به این سوال این امکان را دارد تا تصویر خود از دانشور را نقاشی کند.
این کتاب بیش از آن که خواندنی باشد، زیستنی است.
راغب پس از خوانش این دو رمان چپ‌گرا به این نتیجه می‌رسد که تفاوت چشمگیر «چشم‌هایش» با «دختر رعیت» در به پرسش گرفتن ایدئولوژه‌ها (واحدی از ایدئولوژی و تبیین‌کننده‌ی آن) است.
معرفی کتاب کودک سیمین دانشور نوشته‌ی فاطمه سرمشقی
بختیار علی در آثارش نه‌تنها نگاهِ مهربانانه‌ای به قربانی‌ها ندارد، بلکه بی‌آنکه عذرخواهِ کسی باشد، به ما نشان می‌دهد که چقدر مرزِ میان قربانی و جلاد باریک است.
ویرجینیا هال یکی از بزرگ‌ترین جاسوسان تاریخ امریکا بود.
