داستانی درباره‌ی سیاهی جنگ

نشر افق:

شب اول تپش‌های قلبم را به بادهای آینده سپردم که گفته می‌شد از آسمان مسکو به‌سویمان خواهند آمد و به‌سرعت در حال عبور از اورال‌اند. در خانهٔ متروکه، روی تخت خوابیدم و کلاه پشمی را روی سرم سفت کردم، انگار سرم را می‌بستم تا مانع نفوذ جهان در آن شوم. آرام پتوی ضخیمی روی بدنم انداختم تا کتابی را که از کتابخانه به امانت گرفته بودم خراب نکنم: جنایات و مکافات داستایفسکی. احمد محسن،‌ متولد ۱۹۸۴، نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی است. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشکدهٔ اقتصاد اتحادیهٔ عرب در بیروت در نشریات تخصصی ادبی و فرهنگی چند داستان و شعر منتشر کرده. ورشو چندی پیش دومین اثر او پس از بازی‌ساز (۲۰۱۲) است.

ورشو چندی پیش نوشتۀ احمد محسن، نویسندۀ شهیر لبنانی، داستانی است دربارۀ سیاهی جنگ، بحران هویت، نسل‌هایی ازهم‌جداافتاده و حفره‌ای خالی در سینۀ بشریت. داستان در سال ۱۹۴۵ آغاز می‌شود و خروج راویِ اول از اردوگاه کار اجباری نازی‌ها، ورودش با دیگر اسرا میانِ نیروهای شوروی، که نان بین‌شان پخش می‌کردند و با آب، غبارِ اسارت را از تن‌هاشان می‌زدودند. درگیری‌های ذهنی راوی – یوسفِ یهودی اهل لهستان – همین‌جا شروع می‌شود؛ بیرون‌زده از ارودگاه مرگ، زنده‌مانده در میانِ مردگان، و آواره‌ای در میانِ ادیان و ایمان‌ها. او اما، مثل بیشتر آدم‌های درگیرِ جنگ، فقط به‌دنبال مکانی و امکانی برای زندگی است.

ورشو چندی پیش داستان بی‌فضیلتی جنگ است و آسیب‌هایی که گاه تا نسل‌های آتی درمانی ندارد. کتاب دو راویِ اول‌شخص دارد، داستانی یکی از ۱۹۴۵ آغاز می‌شود و دیگری، از ۱۹۸۲. یوسف، موزیسینی لبنانی، پدرِ پسری کشته‌شده در جنگ‌های فلسطین و اسرائیل، و پدربزرگِ نوه‌ای به نام ژوزف است. ژوزف پسری است که ارتباطی نزدیک با پدربزرگ دارد و به عشقِ او، نوازندۀ پیانو می‌شود و با هم به سفر می‌روند.

احمد محسن، نویسندۀ اثر، به‌خوبی خواننده را در لمسِ احساساتِ پیچیدۀ شخصیت‌ها با خود همراه می‌کند. موسیقی در این کتاب جاری است، از همان ابتدا تا وقتی که می‌فهمیم ژوزف چه آرزویی برای نوه‌اش در سر دارد. پیوند این‌دو عمیق‌تر از این‌حرف‌هاست، پنداری که سرنوشت مسیری مشابه برای آن‌ها در نظر دارد: با حملۀ اسرائیل به بیرون در سال ۲۰۰۶، ژوزف سرِ همان دوراهیِ پدربزرگ قرار می‌گیرد: در ورشو بماند، به کشور دیگری برود، یا تصمیمِ ۶۰ سال پیشِ پدربزرگش را تکرار کند.

در تمامِ خطوط کتاب، احمد محسن با چیره‌دستی جنگ را حی‌وحاضر نگه می‌دارد: چه در لهستان، در لبنان، در فلسطین. نویسنده می‌کوشد با روایتی سهل و ممتنع، پیچیدگی‌های روح بشر را به تصویر بکشد؛ گره‌هایی که در عینِ پیچیدگی به یک کلمه ختم می‌شود: جنگ.

احمد محسن (۱۹۸۴، بیروت) نویسندۀ لبنانی است که نخستین کتابش، سازندۀ بازی‌ها، در سال ۲۰۱۴ نامزد جایزۀ ادبی شیخ‌زاید شد، در دانشگاه عربی بیرون اقتصاد خوانده از همان زمان، در روزنامه‌های مختلف لبنانی روزنامه‌نگاری می‌کند. کتاب ورشو چندی پیش نامزد جایزۀ ادبی بوکر عربی نیز شد.

ورشو چندی پیش با ترجمۀ ستار جلیل‌زاده از زبان عربی در نشر افق منتشر شد. پیش‌تر از این مجموعه، آپارتمان پنج‌سویم، بادها، دهان‌های گشاد و دود منتشر شده بود.