img
img
img
img
img
فلسفه‌ی تربیتی اساطیر شاهنامه

پیوند با گذشته‌ی قومی و ملی

ساعد نیوز: همانطور که از عنوان کتاب “داستان‌های شاهنامه و فلسفه برای کودکان” مشخص است، این کتاب داستانهای شاهنامه را به طرزی قابل فهم برای کودکان روایت می‌کند. این اثر از این حیث حائز اهمیت است که کودکان را از سنین پایین با ادبیات کلاسیک کشورمان آشنا می‌کند. نویسنده و تدوین کننده این اثر یعنی، “یحیی قائدی” تمام تلاش خود را در این راستا انجام داده است. او تلاش کرده است بار دیگر داستانهای فراموش شده شاهنامه را برای کودکان بازگو کند که این خود به تنهایی بسیار با ارزش است. این داستانها جنبه تعلیمی دارند که علاوه بر اینکه کودکان را سرگرم می‌کنند، آموزه‌هایی تربیتی نیز به انها منتقل می‌کند. فلسفه برای کودکان، هزارسال پس از فردوسی، اهمیت داستان و اسطوره را بازمی یابد و کشف می‌کند که به فراموشی سپردن نقش داستان و اسطوره، همان چیزی است که با آن می‌توان بخشی از شکست‌های نظام آموزشی را توضیح داد. از این رو محتوای آموزشی را بر داستان استوار می‌کند و در آن داستان‌ها از اسطوره‌ها مدد می‌گیرد و امیدوار است از رهگذر اندیشیدن و گفت وگو به شاگردان کمک کند تا آرام آرام خود را در اسطوره جا کنند و نظم‌های خیالی خود را بسازند و از این راه جهان را ساخته و متحدتر کنند. فرهنگ و تمدن ایران باستان مجموعه‌ای از هنر، فرزانگی، عادات، رسوم، سنن و اخلاق نیاکان ماست که در گذر زمان پدید آمده است. یکی از گرانبهاترین این آثار، کتاب شاهنامه‌ی فردوسی است که نشات گرفته از فرهنگ کهن و گسترده‌ای ست که مضامینی اسطوره‌ای دارند. اسطوره‌ها به عنوان قصه‌های ریشه دار دربردارنده‌ی اندیشه‌ها، آرزوها، تجربه‌ها، هنر و روحیه‌ی یک قوم یا ملت هستند و انتقال این‌ها به نسل آینده به منزله‌ی پیوند این نسل با گذشته‌ی قومی و ملی و با سرچشمه‌های فرهنگ و هویت خویش است. در شاهنامه علاوه بر اشعار ادبی و حماسی که به هویت فرهنگی و تاریخی مربوط می‌شوند، ابیات دیگری نیز وجود دارند که از مبانی تربیتی و اخلاقی سرشار شده‌اند و ارزش‌ها و باورهای فرهنگی ایران و ادبیات کهن را متجلی می‌سازند. از این رو به نظر می‌رسد پژوهش درباره شاهنامه فردوسی با تاکید بر نسبت آن با انواع تربیت در حوزه‌ی تعلیم و تربیت می‌تواند تاثیرگذار باشد. سیده زهره افتخار افضلی و دکتر مسعود اخلاقی بناری از نگاهی دیگر ضرورت این پژوهش در راستای بست ابعاد ساحت‌های شش گانه ی تربیت در سند تحول آموزش و پرورش را سنجیده و بر همین اساس کتاب فلسفه‌ی تربیتی اساطیر شاهنامه را تالیف نموده‌اند. در سند تحول از ساحت‌های اعتقادی، اخلاقی و عبادی، سیاسی-اجتماعی، زیستی-بدنی، زیبایی شناختی و هنری، اقتصادی و حرفه‌ای، علمی و فناوری نام برده شده و این پژوهش در راستای تقویت و ترویج مولفه های اعتقادی، اخلاقی-عبادی و سیاسی-اجتماعی انجام گرفته است.

در بخشی از کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه می‌خوانیم:

اسطوره سازی و اسطوره شناسی خصوصاً برای کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد. زیرا نسل جدید به وجود آورنده جامعه آینده هستند. اگر فرهنگ و میراث گذشته به خوبی به آنان انتقال پیدا کند بقای فرهنگی جامعه نیز تضمین شده است. کودکان داستان‌های اسطوره‌ای را دوست داشتنی می‌دانند و با خواند آن‌ها به میراث ادبی پربار خود علاقه مند می‌شوند. اسطوره‌ها ادبیاتی قدرتمند هستند که باید از سوی هرکسی خوانده و فهمیده شوند. افسانه‌ها و روایات موجود در اساطیر به دو دلیل اهمیت یافته و دست مایه کار نویسندگان علاقه مند به قصه‌های شفاهی ادبیات جادویی و بخشی از ادبیات تخیلی قرار گرفته است. اول آنکه این اسطوره‌ها پاسخی جمعی به پرسش‌های هستی شناختی بشر بوده‌اند. در افسانه‌ها، آدمی خود خدایان و شیاطین را می‌آفریند و با سرگردان ساختن قهرمان، میان هر نیروی کلان خیر و شر سرگردانی پس از تنزیل یا هبوط خود را یادآور می‌شود و در تلاش برای یافتن مبدا و مقصد آفرینش و چیستی و چگونگی جهان قبل و بعد از خود برمی آید. البته در این رهگذر نبایست نقش کتب مقدس و آموزه‌های آنان و به خصوص نقش قصص موجود در کتاب ادیان ابراهیمی را در شکل گیری و تکوین بسیاری از این اسطوره‌ها نادیده گرفت. پس چنان چه بپذیریم که این روایات مجموعه‌ای از گذرواژه‌های موجود در نزد آدمی برای تبیین هستی‌اش باشد، نویسنده می‌کوشد تا سرگذشت غم انگیز آدمی را روایت کند و با اسطوره‌های نیاکان، تصویری از وضعیت انسان زمانه خویش به دست دهد. دومین دلیل در کارکرد این روایت‌ها نهفته است. در نفس روایت درباره اسطوره‌ها، تلاش آدمی برای یافتن مرهم دردهایی که مستأصلش نموده پنهان است. نویسنده‌ای که بن مایه اثرش را از یک یا چند افسانه می‌گیرد، تلاش می‌کند تا با کشف و نمایش ارتباطی ماهوی میان رنج‌ها و واکنش‌های بی نهایت بشر این زمانه، با کنش‌ها و اقدامات قهرمانان افسانه‌ها، در مناقشات میان خدایان و شیاطین یا مرافعات میان نمایندگان زمینی آن‌ها، چراغی را در این کوره راه روشن کند.

كلیدواژه‌های مطلب:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترين مطالب اين بخش
  همزادگان نادوسیده

نگاهی به کتاب «شاهنشاهی‌های جهان روا»

  اخلاق و الحاد

معرفی کتاب «اخلاق و دین»

  زندگی به مثابه سیاست چگونه امکانپذیر است؟

وی سه شرط لازم برای زیستن سیاسی را؛ شاد بودن، مسئولیت‌پذیری و سیاسی فکر کردن می‌داند.

  مرده‌ها جوان می‌مانند*

درباره کتاب «شتابان زیستن» بریژیت ژیرو

  روایتِ عادی‌سازی بازداشت و شکنجه

معرفیر رمان «قلمرو برزخ» اثر نونا فرناندز