طاقچه: جامعه‌شناسی مطالعه‌ی زندگی اجتماعی انسان، گروه‌ها و جوامع انسانی است. این رشته دامنه‌ی مطالعاتی بسیار گسترده‌ای دارد و از تحلیل برخوردهای افراد در خیابان تا پژوهش‌هایی درباره‌ی جهانی شدن را در بر می‌گیرد. جامعه‌شناسی به افراد می‌آموزد که ممکن است پدیده‌هایی که حقیقی و طبیعی به شما می‌آوریم، لایه‌های پنهانی و تاریخچه‌ای طویل داشته باشند. همچین به ما کمک می‌کند تا دریابیم که هر وضعیتی که ما در آن زندگی می‌کنیم به شدت تحت تأثیر عوامل تاریخی و اجتماعی است.
نگرش جامعه‌شناختی همان چیزی است که موجب تفاوت دیدگاه یک جامعه‌شناس با دیگر افراد می‌شود. این نگرش به فرد این امکان را می‌دهد که با نگاهی وسیع‌تر و با قوه‌ی تخیل بیشتری به جهان اجتماعی نگاه کند. این دانش گسترده از افرادی که به سراغش می‌روند می‌خواهد که از روال‌های معمول در زندگی روزمره‌شان فاصله بگیرند و به آن‌ها نگاه تازه‌ای داشته باشند.
در نهایت مهم‌ترین ویژگی جامعه‌شناسی این است که بسیاری از پدیده‌هایی که در ظاهر به فرد مرتبط‌‌اند در واقع مسائل بزرگ‌تری را منعکس می‌کنند.
در این یادداشت وبلاگ طاقچه، کتاب‌هایی که برای شروع مطالعه جامعه‌شناسی می‌توانند به شما کمک کنند، معرفی می‌کنیم.
کتاب دعوت به جامعه‌شناسی یکی از بهترین آثار برای شروع مطالعه در حوزه‌ی جامعه‌شناسی است.
پیتر برگر در این کتاب به مخاطب کمک می‌کند که جامعه‌شناسی را بشناسد و بفهمد این رشته دقیقاً به چه معناست. او تأکید می‌کند که هدفش از تألیف این اثر پژوهش نیست و تنها برای کسانی است که با هر انگیزه‌ای می‌خواهند بدانند جامعه‌شناسی چیست. برگر به دنبال این هدف از به کار بردن اصطلاحات فنی و تخصصی پرهیز کرده است.
برای برگر، جامعه‌شناسی، آزادکننده است زیرا واقعیت‌ها را آن‌گونه که هستند آشکار می‌سازد. از نظر او برای اینکه بتوانیم درک کنیم که چه کسی هستیم و برای کنترل زندگی خود چه کاری می‌توانیم انجام دهیم، در قدم اول باید قدرت جامعه را درک کنیم.
از آن‌جایی که جامعه‌شناسی دین از علاقه‌مندی‌های ویژه‌ی پیتر برگر است، از این حوزه برای بیان مثال‌هایش بهره برده است تا فهم مفاهیم برای مخاطب راحت‌تر شود.
برگر این کتاب را در ۸ فصل به رشته‌ی تحریر درآورده است که عبارت‌اند از: جامعه‌شناسی چونان سرگرمی فردی، جامعه‌شناسی چونان گونه‌ای از آگاهی، گریزی به جابه‌جایی و زندگی‌نامه، انسان در جامعه، جامعه در انسان، جامعه چونان صحنه‌ی نمایش، ماکیاولیانیسم جامعه‌شناختی و اخلاق، جامعه‌شناسی چونان رشته‌ای انسان‌گرایانه.
آنتونتی گیدنز در این اثر با مهارت فراوان شرحی ابتدایی از رشته‌ی جامعه‌شناسی ارائه می‌کند. او در این کتاب برای شناساندن و معرفی مفاهیم و حوزه‌های جامعه‌شناسی از مثال‌هایی واضح بهره می‌گیرد که به صورت روزمره در زندگی همه‌ی افراد رخ می‌دهند.
از جمله رویکردهای مهم این کتاب توجه به پدیده‌ی جهانی شدن است. او در این اثر به شما می‌آموزد که برای درک تأثیرات مسائل بزرگ جهانی بر زندگی‌مان، باید جامعه را بشناسیم.
یکی از ویژگی‌های خوب کتاب جامعه‌شناسی این است که از داده‌های تجربی به‌روز بهره می‌برد و از آن‌ها در تحلیل‌ها استفاده می‌شود. پس می‌توان گفت که به زندگی انسان امروزی نزدیک است و در نتیجه مخاطب می‌تواند به راحتی با متن ارتباط برقرار کند.
کتاب جامعه‌شناسی در ۲۱ سرفصل دیدگاهی جامع به مخاطب می‌بخشد تا بتواند جامعه‌شناسی و زیرمجموعه‌های گسترده‌ی آن را بشناسد. این سرفصل‌ها شامل شاخه‌های گوناگونی است که شناخت هر کدام از آن‌ها برای شناخت جوامع ضروری است.
موضوعاتی که در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده عبارت‌اند از: چیستی جامعه‌شناسی، فرهنگ و جامعه، دنیای در حال تغییر، کنش متقابل اجتماعی و زندگی روزمره، جنسیت و گرایش جنسی، جامعه‌شناسی بدن، خانواده، جرم و کجروی، نژاد، قومیت و مهاجرت، طبقه، قشربندی و نابرابری، فقر، رفاه و طرد اجتماعی، سازمان‌های مدرن، کار و زندگی اقتصادی، حکومت و سیاست، رسانه‌های گروهی و ارتباطات جمعی، آموزش و پرورش، دین، شهرها و فضاهای شهری، رشد جمعیت و بحران‌های محیط‌زیستی.
در پایان کتاب نیز بخشی به توضیح روش‌های پژوهش جامعه‌شناختی و تفکر نظری در جامعه‌شناسی اختصاص داده شده است.
آنتونی گیدنز که یکی از پیشگامان جامعه‌شناسی جهان است، در این کتاب توانایی درخشان خود را در فهماندن متن و روشن کردن مسائل پیچیده به نمایش گذاشته است به طوری که اثرش هم برای دانشجویان رشته‌ی جامعه‌شناسی و هم تمامی افراد علاقه‌مند به این حوزه مناسب است. متن این کتاب هم به صورت خلاصه و هم به صورت کامل توسط انتشارات نی منتشر شده است.
کتاب «اندیشه‌های شاخص در تاریخ تفکر اجتماعی» ریشه‌ی اندیشه‌های اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهد. بررسی این ریشه‌ها از جوامع ابتدایی آغاز می‌شود و تا حدی به جوامع امروزی نیز می‌رسد.
فسولت و. ایسایف، مؤلف این کتاب، چندین پرسش اساسی را مطرح می‌کند؛ اندیشه‌ی اجتماعی تا چه حدی گسترده است و شامل چه چیزهایی می‌شود؟ اندیشه‌های اجتماعی دارای چه اصولی هستند؟ این اندیشه‌ها چه تأثیراتی بر جوامع می‌گذارند؟ جوامع از چه طریقی توسط این اندیشه‌ها شکل می‌گیرند؟
نویسنده در این کتاب با استفاده از نظریه‌های اندیشمندان جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی درباره‌ی اندیشه‌های اجتماعی و نظام‌های اجتماعی، به مخاطب کمک می‌کند تا درک روشنی نسبت به این حوزه پیدا کند.
یکی از تفاوت‌های اصلی این کتاب با دیگر آثار در حوزه‌ی نظریه‌ی اجتماعی و جامعه‌شناسی در این نکته است که برخلاف سایر آثار، درک وسیعی از اندیشه‌ی اجتماعی وجود دارد و آن را محدود به زمان پس از عصر رنسانس نمی‌کند. با خواندن این اثر می‌توانید دریابید که ریشه‌ی اندیشه‌ی اجتماعی، بر اساس نوشته‌های تاریخی باقیمانده، کجا و چگونه بوده است.
در کتاب فرهنگ و زندگی روزمره به سه مفهوم جهانی شدن، زندگی روزمره و فرهنگ پرداخته می‌شود که از مفاهیم اساسی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی محسوب می‌شوند. روابط میان آن‌ها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دیوید انگلیس، نویسنده‌ی این اثر، استاد دانشگاه منچستر است و کوشیده تا تمامی مفاهیم را با دیدگاه انتقادی خود تعریف کند. دیوید انگلیس ایده‌ی اصلی‌اش را به این شکل توصیف می‌کند: افراد مختلفشیوه‌های مختلفی از زندگی روزمره را انتخاب می‌کنند اما این انتخاب فقط بر عهده‌ی خودشان نیست بلکه تا اندازه‌ی زیادی به زندگی اجتماعی آنان بستگی دارد.
برای اینکه بفهمیم زندگی روزمره تحت تأثیر چه عواملی است باید به درک کاملی از جامعه‌ای که افراد در آن زندگی می‌کنند، دست پیدا کنیم. همچنین در این مسیر درک چگونگی ساخت و سازمان هر جامعه هم اهمیت زیادی دارد. دیوید انگلیس در این کتاب در تلاش است تا به مخاطبش یادآوری کند که ساختارهای اجتماعی و فرهنگی کلانی وجود دارند که شکل زندگی روزمره را می‌سازند. برای درک مفاهیم عمیق زندگی روزمره نیاز به دید جامعه‌شناسی داریم. دیدی که اغلب در جست‌وجوی چیزی فراتر از سطح پدیده‌هاست.
در این کتاب مثال‌هایی از زندگی روزمره مانند شیوه‌های متفاوت عشق ورزیدن، ازدواج و حتی زبان بدن آورده شده است تا نشان دهد که چگونه همین رفتارهای روزمره، روش‌هایی که ما کالاها را مصرف می‌کنیم و یا اوقات فراغتمان را می‌گذرانیم، ساختار کلانی مثل طبقات اجتماعی شکل می‌دهند.
نیکولاس ابرکرامبی در کتاب «درآمدی بر جامعه‌شناسی» تلاش کرده است تا به مخاطبش نشان دهد که مطالعه‌ی جامعه‌شناختی به چه معناست، جامعه‌شناسان چگونه می‌اندیشند و رویکرد جامعه‌شناسانه چه ویژگی‌هایی دارد.
او به گفته‌ی خودش سعی دارد تا خواننده را به جهان پرمعنای جامعه‌شناسی دعوت کند اما به جای استفاده از رویکردهای تحلیلی یا نظری، به صورت مستقیم نشان می‌دهد که جامعه‌شناسان چگونه با مسائل مربوط به زندگی مردم روبه‌رو می‌شوند.
از نظر او جامعه‌شناسان راجع به سؤال‌هایی که برای افراد هر جامعه دارای اهمیت هستند، چیزی برای گفتن دارند و تحلیل‌های آن‌ها می‌تواند دیدگاهی جدید به زندگی روزمره‌ی افراد اضافه کند. در واقع جامعه‌شناسان می‌توانند زندگی روزمره را غنی‌تر کنند به طوری که همه از آن سود ببرند.
این کتاب دارای ۹ فصل است که عبارت‌اند از: واقعیت زندگی روزمره، فکر می‌کنیم چه کسی هستیم؟، به چه کسانی عشق می‌ورزیم؟، با چه کسانی هم‌صحبت می‌شویم؟، آیا کار مایه‌ی دردسر است؟، نابرابری چه اهمیتی دارد؟، چرا همه چیز از هم نمی‌پاشد؟، آیا جادو از میان ما رخت بر بسته است؟ جامعه‌شناسی به چه کار ما می‌آید؟
پیتر کیویستو، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ایلینونیز آمریکا است که کتاب اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی را در سال ۱۹۹۸ منتشر کرد.
در کتاب اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی به مهم‌ترین مسائل جامعه‌ی پست‌مدرن پرداخته می‌شود و در این میان از اندیشه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک قرن ۱۹ استفاده می‌شود. نویسنده در این اثر نشان می‌دهد که چگونه پیشگامان عرصه‌ی جامعه‌شناسی به علل دگرگونی‌ها اندیشیده‌اند و در تلاش بوده‌اند تا روندهای آینده‌ی پیش روی بشر را پیش‌بینی کنند و به این شکل سنت جست‌وجوی جامعه‌شناسانه را آغاز کردند. شروع این جست‌وجو، راه را برای جامعه‌شناسان در نسل‌های بعد هموار کرد.
به گفته‌ی پیتر کیویستو، دو دلیل برای نگارش این کتاب وجود داشت:
۱. ایجاد نگرشی کلی به این موضوع که جامعه‌شناسان چطور با مراجعه به برخی از اندیشه‌ها، جوامع معاصر و روابط اجتماعی در آن جوامع را بهتر درک می‌کنند.
۲. نشان دادن ارزش نظریه‌ی اجتماعی به عنوان راهنماهایی که ارزش فراوانی دارند.
چهار موضوع اصلی در این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرند که عبارت‌اند از: جامعه‌ی صنعتی، دموکراسی، فردگرایی و مدرنیته. از نظر برخی از جامعه‌شناسان این پدیده‌ها مهم‌ترین پدیده‌های جهان امروز هستند.
در پایان کتاب نیز فصلی با عنوان نگاهی به آینده نگاشته شده است که نگرشی بر آینده جهان دارد و بر اهمیت پرسش‌هایی درباره‌ی مهم‌ترین روندهای جهان امروزی تأکید دارد.
سی رایت میلز، جامعه‌شناس آمریکایی و استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه کلمبیا بود که به عنوان یک اندیشمند پیشرو در جامعه‌شناسی انتقادی آمریکایی شناخته می‌شود. میلز در این کتاب تأکید می‌کند که مردم برای درک رویدادهای زندگی خود و دیگران به بینش جامعه‌شناختی بیشتر از آمار و ارقام نیاز دارند. با استفاده از همین بینش جامعه‌شناختی است که افراد می‌توانند تاریخ جامعه، سرگذشت فردی و روابط میان آن‌ها را درک کنند.
سی رایت میلز در این کتاب اهمیت و راهکارهای رسیدن به بینش جامعه‌شناختی را به مخاطبش می‌آموزد.
جوئل شارون در کتاب ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی تلاش کرده است درآمدی بر شیوه‌ی تفکر باشد. او در این اثر ده پرسش از مهم‌ترین پرسش‌هایی را که جامعه‌شناسان بررسی می‌کنند، برگزیده و به آن‌ها پاسخ می‌دهد.
دیدگاهی که از جامعه‌شناسی حاصل می‌شود، تفاوت زیادی با دیدگاه افراد دیگر جامعه دارد و این کتاب به مخاطب کمک می‌کند تا بتواند جهان را بر اساس دیدگاه‌های جامعه‌شناسی ببیند و تحلیل کند. جامعه‌شناسی مدام به شما این عبارت را یادآوری می‌کند: «از یاد نبرید که انسان‌ها اجتماعی هستند و همین ویژگی موجب بروز تفاوت در موجودیت افراد می‌شود.»
شارون در این کتاب به نظریه‌های و پژوهش‌های برخی از جامعه‌شناسان برجسته اشاره می‌کند. او ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی از اندیشه‌ی کسانی چون کارل مارکس، ماکس وبر و دورکهایم الهام گرفته است و به موضوعاتی نظیر چگونگی مطالعه‌ی جامعه، چیستی معنای انسان، علل نابرابری مردم در جامعه، آزادی انسان، علل وجود تیره‌بختی در جهان و توانایی فرد برای دگرگونی جهان می‌پردازد.
از نظر پاملا آبوتوکلر والاس، نویسندگان کتاب جامعه‌شناسی زنان، دانش جامعه‌شناسی مانند علوم و دانش‌های دیگر بی‌طرف نیست. آن‌ها معتقدند در تحقیقات و نظریه‌های جامعه‌شناسی، نقش و هویت زنان نادیده گرفته می‌شود. هدف آن‌ها از نگارش این کتاب بررسی همین موضوع است؛ نادیده‌انگاری زنان در تمامی جوانب زندگی.
یکی از ایده‌های نویسندگان برای نگارش این کتاب، بازسازی دوباره‌ی مفاهیم در دانش جامعه‌شناسی، براساس نگرش و نقش زنان است. چرا که به اعتقاد آن‌ها نیمی از جمعیت جهان دیده نشده‌اند و همواره نگاه مردانه بر این علوم مسلط بوده است.
در این کتاب به موضوعاتی مثل اشتغال زنان، نقش آنان در خانواده، بهداشت و تیمارداری، سیاست، اشتغال، سن و جذابیت‌های جنسی و… پرداخته می‌شود.
در این اثر همچنین دیدگاه‌های مختلف و گاه در تعارض فمینیسمی مثل فمینیسم لیبرال، فمینیسم اصلاح‌طلب، فمینیسم رادیکال، فمینیسم مارکسیستی، فمینیسم سوسیالیست و برخی از دیدگاه‌های فمینیسم تعریف می‌شوند و مورد بررسی قرار می‌گیرند.
این کتاب انتخابی مناسب برای شروع مطالعات در حوزه‌ی فمینیست و جامعه‌شناسی زنان است. نویسندگان در مقدمه‌ی کتاب به موضوع جالبی اشاره می‌کنند؛ آن‌ها تأکید می‌کنند که این اثر و پژوهش‌های انجام‌شده در آن از دیدگاه دو جامعه‌شناس زن سفیدپوست بریتانیایی است. آن‌ها با تأکید بر این نکته در تلاش بودند که تأثیر ملیت، رنگ و نژاد و مذهب را بر سرنوشت زنان نشان دهند.
این دو نویسنده و پژوهشگر حوزه‌ی فمینسم، آمار پژوهش‌های خود را از انگلستان در سال‌های ابتدایی دهه‌ی ۱۹۹۰ به دست آورده‌اند.
مقصود فراستخواه در کتاب ما ایرانیان به دنبال دلیل رفتارهای مردم جامعه‌ی ایران است. او در این راه از ریشه‌یابی تاریخی کمک می‌گیرد. اگر بخواهیم این کتاب را در یک عبارت توصیف کنیم می‌توانیم بگوییم: تلاش برایزمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانیان.
مقصود فراستخواه با استفاده از تجربیاتی که در سال‌های تدریس و فعالیتش در زمینه‌ی جامعه‌شناسی کسب کرده است، با نگاهی چندجانبه عوامل مؤثر عملکرد مردم ایران را مورد بررسی قرار داده و عوامل تاثیرگذار در سبک زندگی مردم این مرز و بوم را تحلیل کرده است.
کتابما ایرانیان، مجموعه سخنرانی‌های دکتر مقصود فراستخواهاست که بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ در بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان برگزار شده‌اند. همچنین این کتاب در جواب سؤال «آیا خلقیات ایرانیان ضعف‌هایی دارد؟» نگاشته شده است و نویسنده تلاش کرده تا با نگاهی همه‌جانبه پاسخی درست و درخور برای آن بیاید.
گفتنی است که این کتاب در سال ۱۳۹۴ توانستجایزه‌ی کتاب برتر حوزه‌ی علوم اجتماعی را از آن خود کند. دکتر مقصود فراستخواه توانسته مفاهیم و مسائل اجتماعی به سادگی بیان کند؛ طوری که خواندن کتاب برای عموم جامعه قابل فهم باشد.
نگاهی عصب‌شناختی به اراده‌ی آزاد
میل به خودکشی تنها آنگاه در روانِ آدمی پدیدار می‌شود که زندگی، ماهیتِ بحرانی خود را به شیوه‌ای عریان آشکار کند.
در سینمای ایران گرچه از کتاب به عنوان منبع الهام و نگارش قصه و فیلم‌نامه استفاده شده که بیش از همه در سینمای اقتباسی ظهور می‌کند اما خود کتاب کمتر در درون قصه و کانون تصویر قرار گرفته و روایت شده است.
اگر او نبود، شناخت ما از ایران باستان و کتاب‌های مهم و اصیلی، چون اوستا خیلی کم بود.
وقتی موسیقی غمگین گوش می‌دهیم آن را در زمینه زیبایی‌شناختی، لذت‌بخش می‌دانیم، این پدیده به عنوان پارادوکس لذت بردن از موسیقی غمگین شناخته می‌شود.
