یک‌پزشک: نگاه‌کردن به آسمان پرستاره و آرزو کردن، یکی از زیباترین سنت‌های انسان‌ها در طول تاریخ است. از کودکی آموخته‌ایم که وقتی در شب، ستاره‌ای را درخشان دیدیم، در دلمان آرزو کنیم و آرزو را به ستاره بسپاریم، چشم‌هایمان را ببندیم. این سنت در فرهنگ‌های مختلف جهان ریشه دارد و برای بسیاری از مردم، ستاره‌ها نمادی از امید، آرزو و آینده‌ای بهتر هستند.
باور به آرزوکردن با استفاده از ستاره‌ها احتمالاً به یونان باستان بازمی‌گردد. در آن دوران، مردم معتقد بودند که وقتی یک شهاب‌سنگ در آسمان دیده می‌شود، خدایان آسمانی در حال نظاره‌کردن زمین هستند و این لحظه فرصتی طلایی برای رساندن آرزوها به گوش آن‌هاست. بعدها این باور به فرهنگ‌های دیگر نیز نفوذ کرد و در سراسر اروپا و خاورمیانه گسترش یافت.
حتی امروزه، در شب‌های صاف و پرستاره، بسیاری از مردم در سراسر دنیا به آسمان خیره می‌شوند و در دلشان آرزو می‌کنند. این سنت ساده اما شیرین به ما یادآوری می‌کند که امید همیشه هست، حتی در تاریک‌ترین شب‌ها. اما اینجا یک سؤال مطرح می‌شود: آیا ستاره‌ای که ما به آن خیره می‌شویم و آرزو می‌کنیم واقعاً زنده است، یا ممکن است مدت‌ها پیش از بین رفته باشد؟!
توجه: مسلماً ستاره‌ها آرزو برآورده نمی‌کنند و این کار صرفاً نمادین است و قرار نیست آرزوهای ما با سرعت نور به سمت آنها بروند، برآورده شوند و به سمت ما بازگردند. اما اینجا صرفاً تخیل می‌کنیم که آیا این سنت علمی و عملی است!
حتماً شنیده‌اید که نور ستاره‌ها میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا به زمین برسد. این تصور باعث می‌شود فکر کنیم که ستاره‌ای که امشب می‌بینیم شاید میلیون‌ها سال پیش از بین رفته و نور باقی‌مانده‌اش تازه به ما رسیده. اما واقعیت بسیار متفاوت است.
همه ستاره‌هایی که در آسمان شب می‌بینیم، در کهکشان راه شیری (Milky Way) قرار دارند. این کهکشان حدود ۱۰۰ هزار سال نوری پهنا دارد و منظومه شمسی ما تقریباً در فاصله ۲۶ هزار سال نوری از مرکز آن قرار دارد.
حتی دورترین ستاره‌هایی که با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده هستند، تنها حدود ۱۰ هزار سال نوری از ما فاصله دارند؛ این یعنی نور آنها حداکثر ۱۰ هزار سال در راه بوده است.
ستاره‌ها بر اساس جرم و نوعشان، طول عمر متفاوتی دارند:
ستاره‌های غول‌پیکر (Giant Stars): این ستاره‌ها اگرچه بسیار بزرگ و پرانرژی هستند، اما عمر کوتاه‌تری دارند. بااین‌حال، حتی کوتاه‌ترین عمرشان هم صدها هزار سال است.
ستاره‌های رشته اصلی یا میان‌عمر (Main Sequence Stars): این دسته از ستاره‌ها، مانند خورشید ما، میلیاردها سال عمر می‌کنند.
بنابراین، حتی اگر به دورترین ستاره‌ای که می‌بینید هم آرزو کنید، احتمال زنده‌بودنش بسیار زیاد است؛ چون طول عمر ستاره‌ها بسیار بیشتر از زمانی است که نورشان برای رسیدن به زمین نیاز دارد.
طبق تحقیقات علمی، ستاره‌هایی که ما می‌توانیم با چشم غیرمسلح ببینیم، عمدتاً در فاصله کمتر از ۱۰ هزار سال نوری از زمین قرار دارند. حتی اگر فرض کنیم که آرزوی شما با سرعت نور حرکت کند و به سمت آن ستاره برود، تنها ۲۰ هزار سال زمان می‌برد تا آرزوی شما به مقصد برسد و پاسخ آن به شما برگردد.
با توجه به طول عمر صدها هزار ساله یا حتی میلیاردساله ستاره‌ها، این زمان بسیار ناچیز است و در عمل، احتمال اینکه ستاره‌ای که امشب به آن نگاه می‌کنید مرده باشد، تقریباً صفر است.
اگر هنوز نگرانید که ممکن است آرزویتان را به ستاره‌ای خاموش بفرستید، می‌توانید روی گزینه‌های مطمئن‌تری حساب کنید:
آلفا قنطورس (Alpha Centauri): نزدیک‌ترین منظومه ستاره‌ای به زمین که تنها ۴ سال نوری فاصله دارد. نور این ستاره فقط ۴ سال طول می‌کشد تا به ما برسد.
شباهنگ (Sirius): درخشان‌ترین ستاره آسمان شب که تنها ۸.۶ سال نوری از ما فاصله دارد.
اِپسیلون اریدانی (Epsilon Eridani): در فاصله‌ای حدود ۱۰ سال نوری قرار دارد و شبیه خورشید ماست.
این ستاره‌ها همگی هنوز در میانه زندگی خود قرار دارند و میلیون‌ها سال دیگر نیز خواهند درخشید.
اگر می‌خواهید خیالتان کاملاً راحت باشد، آرزویتان را به خورشید بفرستید. خورشید تنها ۸ دقیقه نوری از ما فاصله دارد و هنوز ۵ میلیارد سال دیگر از عمرش باقی مانده است.
واقعیت این است که ستاره‌هایی که در آسمان شب می‌بینیم بسیار نزدیک‌تر و جوان‌تر از آن هستند که فکر می‌کنیم. حتی دورترین آنها هم آن‌قدر عمر دارند که فرصت رسیدن آرزوهایتان به آنها وجود داشته باشد.
پس دفعه بعد که به ستاره‌ای خیره شدید و آرزو کردید، خیالتان راحت باشد؛ آن ستاره احتمالاً هنوز زنده و درخشان است و آرزوهای شما هم، اگر برایشان تلاش کنید، می‌توانند مثل همان ستاره به واقعیت تبدیل شوند.
سه دیدگاه درباره‌ی «خدا»
بازخوانی انتقادی رمان‌های احمد محمود سبب خواهد شد که رابطه‌ای تازه میان ادبیات و تاریخ در فضای نقد ادبی ایران امروز ایجاد شود.
سهراب سپهری هنرمند منظمی بود اما او یکی از قرارهای مهمش را نرفت. قراری که به او سفارش شده بود.
نقد و بررسی کتاب دو قرن سکوت
سوگیری روایت: توهم علیت
