چگونه از دام درماندگی بگریزیم

گسترش: کتاب «گذر از تنگنا» نوشته‌ی آدام آلتر، به همت نشر آموخته به چاپ رسیده است. کم‌وبیش همه‌مان گاهی به‌نوعی احساس درماندگی داشته‌ایم. وقتی سعی می‌کنیم از پس بحران میان‌سالی برآییم، وقتی در نویسندگی ذهنمان قفل می‌کند، وقتی در شغلی بیهوده گیر می‌افتیم یا وقتی در تلاشیم از رابطه‌ای فرسایشی بیرون بیاییم، احساسمان ترکیبی از اضطراب، بلاتکلیفی، ترس، خشم و انفعال است؛ ولی این‌ها همه تغییرپذیر است. گذر از تنگنا نقشه‌ی راهی است که همه به آن نیاز داریم تا از رکود خارج شویم و در مواجهه با مشکلات به جای پژمردن، بشکفیم.

آدام آلتر دو دهه صرف پژوهش کرد تا دریابد افراد چطور گیر می‌افتند و چطور خود را رها می‌سازند. او در این کتاب روش اکتشافی خودش و دیگر محققان را در اختیار همگان می‌گذارد. راه‌حل مبتنی بر فرآیندی است که نویسنده آن را حسابرسی اختلاف‌نظر می‌نامد؛ روشی سازمان‌یافته که می‌گوید چرا فرد یا سازمانی گیر افتاده است و بعد مسیری روبه‌پیشرفت را توصیه می‌کند. طبق حسابرسی اختلاف‌نظر، افراد و سازمان‌ها وقتی از درماندگی رها می‌شوند که بر سه منبع ناهمگن غلبه کنند: قلب (احساسات بی‌فایده)، سر (الگوی فکری بیهوده)، عادت (رفتارهای بی‌خاصیت).

با وجود فراگیری اختلاف‌ها بسیاری از عوامل رهایی از درماندگی در وجودمان پنهان شده است و آلتر روی برخی ماجراهای استثنایی نور می‌تاباند تا درس‌های ارزشمندشان را با ما در میان بگذارد. به ما درباره‌ی این‌ها می‌گوید: شناگر نیمه نابغه‌ای که دوبار خود را از درماندگی رهانید و دو مدال طلای المپیک برد، بازیگری که پیش از به‌دست‌آوردن شهرتی جهانی بارها و بارها ردش کردند، نقاش مشهوری که فلج شد و باید یاد می‌گرفت با قلم‌مویی بسته بر مچ دستش نقاشی بکشد و ماجرای خود آلتر درباره‌ی رشته‌ی دانشگاهی‌اش که حسابی ناراحتش کرده بود.

آلتر با سرهم‌کردن هنرمندانه‌ی پژوهش‌های علمی و ماجراها و مصاحبه‌ها به ما می‌آموزد درماندگی نه‌تنها نقصی در مسیر پیشرفت نیست، بلکه یک ویژگی است که با ترفندهای درست و اصلاحات ما را به سمت هدف‌های بزرگ سوق می‌دهد.

این کتاب را می‌توان چنین توصیف کرد: راهنمایی نوآورانه برای رهایی از فکرها، عادت‌ها، شغل‌ها، رابطه‌ها و حتی الگوهای کسب‌وکاری که ما را از دستیابی به ظرفیت‌های بالقوه‌مان باز می‌دارد.

آدام آلتر استاد بازاریابی و عضو هیئت علمی مجموعه‌ی رابرت استنسکی در دانشکده‌ی بازرگانی استرن دانشگاه نیویورک و همچنین استاد مدعو رشته‌ی روان‌شناسی اجتماعی دانشگاه نیویورک است. در سال ۲۰۲۰، هم هیئت تخصصی و هم هیئت دانشجویی، او را استاد سال دانشکده‌ی بازرگانی استرن دانشگاه نیویورک معرفی کردند. در سال ۲۰۱۵ نامش در بین چهل استاد زیر چهل سال مدرسه‌ی تجارت بود. آلتر نویسنده‌ی دو کتاب پرفروش نیویورک تایمز است: «مقاومت‌ناپذیر» و «بازداشتگاه صورتی».

قسمتی از کتاب گذر از تنگنا:

چه چیزی بهترین آدم‌های جهان را از میان هفت میلیارد نفر باقی‌مانده جدا می‌کند؟ استعداد استثنایی اغلب شبیه اقدامی انقلابی است؛ یعنی شخصی کاری را طوری انجام می‌دهد که کسی تابه‌حال انجامش نداده است؛ ولی استعدادهای انقلابیِ بسیاری بر پایه‌ی ترفندهای تکاملی بنا شده است. این ترفندها که در طول زمان پرورش می‌یابد، اغلب جبران ضعف‌ها و اضطراب‌هایی است که فردی با استعداد کمتر را از دور خارج می‌کند.

بهترین بازیکن فوتبال جهان را در نظر بگیرید: لیونل مسیِ آرژانتینی. مسی در مقایسه با دیگر بازیکنان، بیشترین تعداد توپ طلا را برده است که به بهترین بازیکن فوتبال سال اهدا می‌کنند. او بیشتر از هر بازیکن زنده‌ای گل ثبت‌شده در یک سال دارد، بهترین گل‌زن تاریخ لالیگای اسپانیاست و بیشترین نسبت گل را در ورزش امروز دارد و تقریباً در هر مسابقه‌ای یک گل می‌زند. وقتی مسی در اوت ۲۰۲۱، از باشگاه قدیمی اسپانیایی‌اش، بارسلونا جدا شد، شبکه‌ی تلویزیونی باشگاه هر گلی را که مسی برای باشگاه زده بود، پخش کرد. پخش برنامه از ساعت ۱۱:۱۵ شب شروع شد و تا ساعت ۴:۳۰ صبح طول کشید؛ پنج ساعت شامل صدها گلی که هرکدام فقط چند ثانیه طول کشید (برخی می‌گویند امروز کریستیانو رونالدوی پرتغالی بهترین بازیکن جهان است؛ اما از بین این دو فقط مسی قهرمان جام جهانی شده و جوایز بیشتری نصیبش شده است، بهترین بازی‌های رفت‌وبرگشتی را در بین تیم‌هایش دارد و منتخبِ اغلبِ بهترین بازیکنان جهان و مفسران است).

مسی به دلایل بسیار نابغه‌ی فوتبال است. به‌آسانی گل می‌زند، وقتی توپ در اختیارش است، امکان ندارد بتوان آن را از او گرفت و سرعتی باورنکردنی دارد. در ورزشی که تمارض کاری شناخته شده است، مسی از آن متنفر است و در عوض به‌سرعت و ناگهان دوروبر پاهای سرگردان بازیکنان می‌چرخد و در این حالت، کمتر بازیکنی به زمین می‌افتد؛ ولی آنچه بیش از همه مسی را تحسین‌برانگیز می‌سازد، توانایی‌اش در دیدن مسابقه است. او ریزجثه است با قد ۱۷۰ سانتی‌متر؛ ولی وقتی بازی می‌کند، به نظر می‌رسد از همه بلندتر است و در بازی از تاکتیک دید کلی بهره می‌برد که به او اجازه می‌دهد زمین را دقیق‌تر از بیست‌ویک نفر دیگر ببیند.

با وجود تمام این درخشش‌ها، اضطراب شدیدی دارد. چندین سال عادت داشت پیش از مسابقات بزرگ، در زمین بازی بالا بیاورد. آلخاندرو سابلا، سرمربی آن زمان آرژانتین تعریف می‌کرد: «در چنین لحظاتی، اضطرابش بیش از هر چیز دیگری بود.» مسی تأیید می‌کند که در زمین مسابقه مضطرب می‌شود. وقتی در اکتبر ۲۰۲۰، در اولین مسابقه بعد از برداشتن محدودیت‌های کووید۱۹، آرژانتین یک گل از اکوادور خورد و بازی را یک بر صفر واگذار کرد، او خودش و تیمش را به اضطراب نسبت داد. پس از سلسله‌شکست‌های ناامیدکننده‌ی تیم ملی، سرمربی و غول سابق بازیکنان تیم ملی، دیه‌گو مارادونای فقید، مسی را با بی‌انصافی به باد انتقاد گرفت و گفت: «تلاش بی‌فایده‌ای است از مردی رهبر بسازیم که قبل از بازی بیست بار دستشویی می‌رود.» استعداد شگفت‌انگیز، شما را دربرابر اضطراب ایمن نمی‌کند و بسیاری از بهترین‌های جهان به صراحت با اضطراب دست‌به‌گریبان هستند؛ چراکه انتظار زیادی از خودشان دارند؛ ولی مسی اجازه نداده اضطرابش از درخشش او بکاهد؛ چون بر سازوکاری مقابله‌ای مسلط شده است که راز پشت درخشش تاکتیکی او را دوچندان می‌کند. گذر از تنگنا را الهام داوید ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۹۶ صفحه‌ی رقعی و با جلد نرم چاپ و روانه‌ی کتابفروشی‌ها شده است