بگذارید کلمات دنیا را نجات دهند!

آلما توکل

آوانگارد: بگذارید اینطور شروع کنم که قبل از در دست گرفتن این کتاب هیچ چیزی درباره آن نمی‌دانستم. نه می‌دانستم این کتاب تحسین شده است، نه می‌دانستم کتابی تصویری است که در سال ۲۰۲۲ جایزه برده است و نه می‌دانستم قرار است وقتی آن را می‌بندم تا چند روز به آن فکر کنم. فقط جلد آن را دیدم. رنگ‌های محدود و هوشمندانه، تصویری از دختری که گیاهی را نوازش می‌کند. کتاب را باز کردم و با رنگ‌های محدود آن روبرو شدم، تصویرگر عناصر مهم داستانش را رنگی کرده بود و سایر اجزا سیاه و سفید بودند. شروع به خواندن کردم و معجزه کلمات و تصویر آغاز شد.

لالا قهرمان این کتاب است و در چند صفحه اول کتاب خیلی خوب می‌تواند ذهن مارا درگیر خودش و دنیایش کند. صدالبته که نویسنده و تصویرگر کتاب این معجزه را خلق کرده است، دختری که احتمالاً در دنیای واقعی هم وجود دارد – و ما کمتر به او توجه کرده و می‌کنیم – ما را به دل دنیای کودکانه‌اش می‌کشاند. دخترک به مخاطبان کودکش یاد می‌دهد که چطور کلمات مهرآمیز و عشق می‌تواند دنیا را تغییر بدهد، پس نباید هیچوقت این کلمات را دست کم بگیرند.

در کتاب «کلمات لالا» نوشته گریسی جانگ، که در فارسی با نام «لالا و جادوی کلماتش» منتشر شده است، لالا دختر پرتحرکی است که حتی در هوای بسیار گرم، در خیابان و محله می‌دود. لالا به نظر نمی‌رسد که متوجه گرما باشد. انرژی او بی‌پایان است. او در گرما به دیدن دوستانش که در یک قطعه زمین کوچک و خاکی زندگی می‌کنند می‌رود. برای رسیدن به آن‌ها از حصار سیمی کوچکی بالا می‌رود و به آن‌ها عشق می‌ورزد. دوستان لالا گیاهانی هستند که در آن قطعه زمین زندگی می‌کنند. البته که مامان آن‌ها را علف‌های هرز می‌نامد، اما لالا به گیاهانش می‌گوید که آن‌ها را دوست دارد. او یک گلدان بزرگ پر از آب حمل می‌کند تا مطمئن شود آن‌ها تشنه نیستند.

لالا با صدای نرم و آرام کلمات شیرین و مهربانی به دوستانش می‌گوید. لالا نجوا می‌کند: «قد بکشید و بزرگ شوید، دوستان خوبم.»

اما بالاخره مامان خسته می‌شود. روز بسیار گرمی است: «دیگر کافی است لالا! دیگر حق نداری توی خاک و خل میان علف‌ها بپلکی و وراجی کنی! امروز در خانه می‌مانی.»

معلوم است که لالا در خانه می‌ماند. گریه هم می‌کند. از پنجره به بیرون نگاه می‌کند و از راه دور کلمات جادویی‌اش را روانه دورترها می‌کند تا دوستانش عشق دریافت کنند. اما حالا مساله این است؟ آیا کلمات لالا اثرگذارند؟ آیا گیاهان قدردان عشق او هستند؟ حالا که آب و عشق دریافت نمی‌کنند قرار است چه اتفاقی برای آنها بیفتد؟

نویسنده و تصویرگر کتاب درباره اثر چند وجهی خودش گفته است: «ما دنیاهای مختلفی را در خود حمل می‌کنیم. من می‌خواستم تضادی بین دنیای لالا و دنیایی که لالا برای خودش و در نهایت برای جامعه‌اش ایجاد می‌کند وجود داشته باشد. هیچ دنیایی بهتر یا بدتر از دیگری نیست، اما وقتی کودک هستید، شگفتی در همه چیز وجود دارد، هر مکان جدیدی می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. من می‌خواستم این کتاب احساسات کشف، پرورش و خلق را به تصویر بکشد. رنگ زرد برای من نماد گرما است، گرمایی که از خورشید می‌تابد، گرمای خانه، یک کودک خوشبین که جادوی خودش را زندگی می‌کند.»

لازم است بدانید که او در کتابش از دو رنگ سبز و زرد و سیاه و سفید استفاده کرده است. رنگ‌هایی که به فراخور ماجرا کم و زیاد می‌شوند.

همان‌طور که گفتیم این کتاب بر قدرت کلمات و تأثیر آن بر دیگران تأکید می‌کند. از طریق داستان لالا، کودکان می‌آموزند که کلمات و رفتارهای محبت‌آمیز می‌تواند به رشد و شادی دیگران کمک کند. این آموزش به کودکان کمک می‌کند تا یاد بگیرند که چگونه با دیگران به طور مثبت و دلگرم‌کننده برخورد کنند.

از طرفی لالا به گیاهانش مانند دوستانش رسیدگی می‌کند و این داستان اهمیت مراقبت از طبیعت و ارتباط با محیط‌زیست را به کودکان یاد می‌دهد. این کتاب می‌تواند کودکان را تشویق کند که نسبت به طبیعت و محیط زیست خود مسئولیت‌پذیرتر باشند و به طبیعت احترام بگذارند.

در ضمن داستان لالا که با گیاهان صحبت می‌کند و آن‌ها را تشویق می‌کند تا رشد کنند، به کودکان این امکان را می‌دهد که تخیل خود را گسترش دهند و به قدرت تخیل و خلاقیت خود بیشتر پی ببرند. این داستان می‌تواند الهام‌بخش کودکان برای تجربه و خلق داستان‌های خودشان باشد.

این کتاب در فهرست بهترین کتاب‌های کودکان و نوجوانان از مرکز کتاب‌های کودکان کانادا در سال ۲۰۲۲ قرار گرفته است.

این کتاب نخستین اثر نویسنده و تصویرگر آن است.

انتشارات میچکا ترجمه این اثر را به معصومه نفیسی سپرده است. او از مترجمان و نویسندگان شناخته شده ایران و عضو شورای کتاب کودک است.