گفت‌وگو با اصغر نوری
هنرآنلاین: اصغر نوری مترجم و کارگردان تئاتر، با این توضیح که نیمی از کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» لویی‌فردینان سلین را زنده‌یاد مهدی سحابی ترجمه کرده بود به هنرآنلاین گفت: این رمان نیمه‌کاره را در نشر مرکز ادامه دادم، به پایان رساندم و نشر یافت. یکی از رمان‌های سلین که تاکنون ترجمه نشده بود. پیش‌تر سحابی سه رمان «مرگ قسطی»، «دسته دلقک‌ها» و «قصر به قصر» را به فارسی برگردانده بود. رمان معروف این نویسنده که اثر اولش هم هست، «سفر به انتهای شب» را فرهاد غبرایی ترجمه کرده است.
او با بیان این که سلین نویسنده مهمی در ادبیات معاصر فرانسه است، ادامه‌داد: بسیاری معتقدند بزرگ‌ترین نویسنده قرن ۲۰ ادبیات فرانسه و یکی از مهم‌ترین نویسندگان قرن بیستم در دنیا است. زندگی سلین بسیار مهم و جنجالی بوده؛ وقتی که فرانسه در جنگ جهانی دوم به دست آلمانی‌ها اشغال می‌شود برخلاف بسیاری از روشنفکران و نویسندگان که شروع می‌کنند به کار زیرزمینی و به‌نوعی فعالیت بر علیه آلمانی‌ها، او جزو کسانی است که با دولت دست‌نشانده آلمانی در فرانسه همکاری می‌کرده است. در محیطی که آلمانی‌ها مسلط هستند به چاپ کتاب ادامه می‌دهد.
نوری با این توضیح که در زمانی که آلمانی‌ها، یهودی‌ها را نسل‌کشی می‌کنند سلین با فاصله سه کتاب می‌نویسد، افزود: دو کتاب قبلا بر علیه یهودی‌ها نوشته بوده و یک کتاب را همان زمان که پاریس اشغال شده و یهودی‌ها در شرایط بدی قرار دارند نشر می‌دهد. در این کتاب به این نژاد می‌تازد که باعث خشم فرانسوی‌ها از سلین می‌شود. وقتی پاریس در موقعیت آزادی است و متفقین در ساحل نرماندی فرانسه پیاده می‌شوند و می‌آیند سمت پاریس؛ به‌نوعی جنگ در حال تمام شدن است و آلمانی‌ها دارند شکست می‌خورند مردم فرانسه به‌ویژه آن‌هایی که در نهضت مقاومت بودند نهضتی که بر علیه آلمانی‌ها بوده و آزادسازی فرانسه، شروع می‌کنند به تسویه‌حساب با آدم‌هایی که در مدت اشغال فرانسه و پاریس با آلمانی‌ها همکاری کرده بودند و یا مشکوک به همکاری هستند. یکی از آدم‌ها که نشانه گرفتن سلین است. برای همین او همراه همسرش که معلم باله بوده از پاریس فرار می‌کند و به آلمان می‌رود. چون کشور آلمان در حال سقوط است به دانمارک می‌روند. جنگ تمام می‌شود و دانمارک دست متفقین می‌افتد. سلین شانس می‌آورد و او را تحویل فرانسه نمی‌دهند. در دادگاهی که در کشور دانمارک تشکیل می‌شود او به زندان و تبعید محکوم می‌شود؛ یعنی سلین یک سال در زندان می‌ماند و بعد چهار سال به‌عنوان تبعیدی در دانمارک زندگی می‌کند.
او با بیان این که سلین در کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» از دوره‌ای که از فرانسه فرار می‌کند و یک سالی که در زندان بوده گفته است، تصریح‌کرد: وقتی کتاب را می‌خوانیم در حقیقت داریم این دوره را مرور می‌کنیم. سلین سبک بسیار خاصی در نوشتن دارد و معمولا کتاب‌هایش روایت زندگی خودش است ولی تغییر یافته نه این که عین واقعیت باشد. زبانی که در رمان‌هایش استفاده می‌کند تلفیقی از زبان روزمره، زبان محاوره و بسیار نزدیک به زبان اصطلاحا کف‌خیابان است. در عین حال از کلمات و عبارات‌های خیلی خیلی قدیمی فرانسه استفاده می‌کند و به ادبیات فرانسه مسلط است. سلین پزشک هم بوده و در کنار پزشکی، به نگارش رمان مشغول بوده است. بسیار کلمه می‌سازد. کلمات و اصطلاحات ابداعی در کتاب‌هایش دارد. حتی برخی وقت‌ها خواندن یک رمان از سلین برای یک فرانسوی هم سخت است. در مقدمه کتاب به این موارد، سبک زندگی سلین و مشکلاتی که در ترجمه آثارش وجود دارد اشاره کردم.
نوری تجربه برگردان «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» را بسیار عجیب و سخت دانست و اضافه‌کرد: چون باید به لحنی که زنده‌یاد سحابی انتخاب کرده بود وفادار می‌ماندم، کار سختی بود. دو مترجم یک کتاب را به‌لحاظ معنا درست می‌خوانند ولی هیچ‌وقت عین هم نمی‌توانند فکر کنند که چطور به فارسی بنویسند، لحن و دایر واژگان کتاب چی باشد تا صدای راوی کتاب در فارسی دربیاید. برای همین ترجمه رمان طول کشید. بارها ترجمه سحابی را خواندم و سعی کردم به زبانی که به فارسی ترجمه کرده است برسم. بعد از تمام شدن ترجمه، فرزانه طاهری کتاب را ویرایش کرد تا لحن دو نیمه یکدست باشد. فکر می‌کنم این اتفاق افتاده و مخاطب احساس نمی‌کند کتاب را دو شخص ترجمه کرده‌اند. به هر حال تجربه بسیار شیرین و خاصی برایم بود. آغاز و راهی شد تا کتاب‌های دیگر سلین را نیز برای نشر مرکز ترجمه کنم.
گفت‌وگو با فرهنگ رجایی
گفت‌وگو با هادی صمدی درباره شبه‌علم و مصادیق آن
گفت‌وگو با البرز حیدرپور
گفت‌وگو با اسماعیل یوردشاهیان اورمیا
نهادهای رسمی دین نتوانستند به دغدغه‌های انسان مدرن پاسخ دهند.
