گسترش: «سفرنامه‌ی دندان» ترجمه‌ای است از برنامه‌ی «de la question autour» که در بخش علمی رادیو فرانسه تولید و منتشر شده و نشر آناپنا آن را به چاپ رسانده است. درمان بیماری‌های دهان و دندان دارای سابقه‌ای بس طولانی و غنی است تا آنجا که دندان درد همواره بخش جدایی‌ناپذیری از تمدن بشری بوده است و گستره‌ی آن از عذاب و نفرین خدایان گرفته تا پیشرفت آن یکی از مترقی‌ترین علوم پزشکی را شامل می‌شود. سفرنامه‌ی دندان در جست‌وجوی علم و هنر دندان‌پزشکی زمین و زمان را در می‌نوردد تا گاهی شاهد دست‌های چرک‌آلود انسانی غارنشین باشد که با قطعه‌سنگ تراشیده‌ی نازکی درد دندان پوسیده‌ای را تسکین می‌دهد و گاهی در مطبی لوکس در شانزلیزه درحالی‌که سمفونی 9 بتهون مترنم است، دست‌های به دستکش رفته‌ای با نوری خوش‌رنگ انسان قرن بیست‌ویکم را از درد و عذاب دندان برهاند.
در این سفر جادویی از فراز شهرها و قاره‌ها و اقیانوس‌ها چون پرنده‌ای به پرواز درمی‌آییم تا گاهی بر کران اطلس و آرام و گاهی بر آند و اورست با فرهنگ‌ها و باورهای مردمان آشنا شویم. سفرنامه‌ی دندان چون شهرزادی قصه‌گو دردهای انسان را از هزارتوهای تاریک عهد باستان تا قرون وسطی و عصر جدید به گوش ما می‌رساند.
امروزه به لطف علم و بزرگانش نه‌تنها دندان‌درد بلکه هیچ دردی عذاب خدایان به حساب نمی‌آید؛ زیرا تمام دردها در برابر انسان به زانو درآمده‌اند.
در دوره‌ی باستان تقسیمات زیادی در پزشکی و هنر شفابخشی و درمان هنوز به‌وجود نیامده بود. لذا بیماری‌های مربوط به دندان و دهان نیز به‌طور تخصصی درمان نمی‌شد. بقراط، پدر علم پزشکی، اولین کسی بود که حدود چهارصد سال قبل از میلاد پایه‌ها و مبنای علمی را برای درک و درمان بیماری‌ها بنا نهاد و البته قبل از او افراد اصطلاحاً قدیس و روحانی بیماری‌ها را درمان می‌کردند؛ زیرا علت بیماری‌ها را به‌نوعی غضب و قهرخدا می‌دانستند و به‌زعم آن‌ها مناسک مذهبی خاصی که انجام می‌شد، تنها راه موجود برای جلب رضایت آن قدرت خارق‌العاده‌ی غضبناک بود که عامل بیماری به شمار می‌آمد.
یکی از اولین مواردی که انسان‌ها دندان‌درد را به موجودی غیرآسمانی نسبت دادند و این موضوع در متون سومریان آمده است، کرم دندان است که آن را دلیل پوسیدگی دندان توصیف می‌کردند. تمدن دره‌ی سند شواهدی از دندان‌پزشکی را نشان می‌دهد که تا ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، انجام شده است و همین‌طور یک سایت باستان‌شناسی در مهرگاره‌ی پاکستان نشان می‌دهد اولین شکل دندان‌پزشکی که همانا درمان پوسیدگی‌های دندان با استفاده از کمان‌های سوراخ‌کننده بوده است شاید به دست صنعتگران ماهر انجام می‌شد. اولین ماده‌ی مومی ترمیم دندان نیز که در اسلوونی کشف شد، به ۶۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
منطقی است که ترقی در دندان‌پزشکی همراه با ترقی و ثبات در یک تمدن خاص باشد و به همین علت هنر دندان‌پزشکی در یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری نزد مصری‌ها شکوفا می‌شود.
قسمتی از کتاب سفرنامه‌ی دندان:
-روزبه‌خیر دکتر گُسه! آیا می‌شود مرتب جرم‌گیری انجام داد و جرم‌گیری ساختمان دندان‌ها را خراب نمی‌کند؟
*جرم‌گیری بستگی به شرایط میزان بزاق و مواد معدنی بزاق افراد دارد. افرادی که بزاقشان کم اما مواد معدنی آن زیاد باشد، به‌طبع دندان‌هایشان زود جرم می‌گیرد و باید هر ۴ تا ۶ ماه یک‌بار جرم‌گیری کنند؛ اما افرادی هستند که تمام عمرشان جرم‌گیری نمی‌کنند و همین‌طور افرادی که به علت بیماری پیش‌رفته‌ی لثه مسواک‌کردن باعث ازبین‌رفتن کامل جرم و پلاک‌های دندانی‌شان نمی‌شود، باید گاهی جرم‌گیری کنند؛ اما به‌طور‌کلی هر شخصی باید معمولاً هر۶ ماه تا یک سال یک‌بار جرم‌گیری انجام دهد؛ اما اینکه آیا جرم‌گیری باعث آسیب به ساختمان دندان‌ها می‌شود یا نه، باید بگویم که دندان دو بخش دارد. بخشی که در دهان نمایان است و به تاج معروف است، سخت‌ترین ماده‌ی موجود در بدن است که از مینا پوشیده شده و حتی از استخوان نیز سخت‌تر است. این بخش به هیچ عنوان تحت تأثیر وسایل جرم‌گیری قرار نمی‌گیرد؛ اما جنس بخش دوم دندان که توسط بخش‌های حمایت‌کننده‌ی دندان و لثه پوشیده شده، از عاج است و نسبت به مینا مقاومت کمتری دارد. چنانچه بر اثر بیماری‌های لثه و پریودنتیت لخت شده باشد، می‌تواند بر اثر استفاده از قلم‌های جرم‌گیری تحت تأثیر قرار گیرد و خراشیده شود و آسیب ببیند. البته اگر از تکنیک‌ها و ابزارهای مناسب استفاده شود، این خطر نیز از بین می‌رود.
-روزبه‌خیر! کارولین و دکتر گُسه! من چند وقت پیش برای سفیدکردن دندان‌هایم بیکربنات سدیم و لیمو ترش را مخلوط کردم و حدود ۴ دقیقه روی دندان‌هایم نگه داشتم. بعد از آن دندان‌هایم خیلی حساس شده‌اند و حتی شکلات و شیرینی نمی‌توانم بخورم. باید چه کنم؟
*این فرمول ترکیبی از بیکربنات و لیموترش تازه است که معمولاً برای تهیه‌ی آن یک قاشق چای‌خوری از بیکربنات را با چند قطره از لیموترش تازه خمیر می‌کنند و حداکثر دو دقیقه روی دندان‌ها قرار می‌دهند. البته استفاده‌ی بیش‌ازحد از این خمیر به مینای دندان‌ها بسیار آسیب می‌رساند و باعث حساس شدن آن‌ها می‌شود. این ترکیب سفیدکننده خلاف سفیدکننده‌های شیمیایی رایج برای طبیعت بسیار اکولوژیک و بی‌ضرر است. بیکربنات ترکیبی است که بسیار با دهان و دندان سازگار است؛ حتی برای درمان قارچ‌های دهانی (کاندیدوز) از آن استفاده می‌شود. اما آب‌لیمو یا لیموترش ترکیبی بسیار اسیدی است که مینای دندان را حل می‌کند و آن را نازک و نازک‌تر می‌کند و برای همین دندان‌ها حساس می‌شوند.
توصیه‌ی جدی من این است که طولانی‌مدت از این ترکیب خانگی سفیدکننده‌ی دندان استفاده نکنید. حتی کسانی که لیموترش دوست دارند و زیاد مصرف می‌کنند، از تماس طولانی آن با دندان‌ها بپرهیزند و بلافاصله بعد از خوردن لیموترش و سایر ترکیبات اسیدی مسواک نکنند و حتی بعد از خوردن این ترشی‌ها حتماً مقدار زیادی آب و شیر بخورند تا ph اسیدی آن‌ها که مینای دندان را حل می‌کند، تعدیل یابد. پس می‌بینیم که عدم آگاهی کافی در مصرف نوشابه‌های گازدار و ترشیجات چه زیان‌هایی برای دندان‌ها ایجاد می‌کند.
ورشو چندی پیش داستان بی‌فضیلتی جنگ است و آسیب‌هایی که گاه تا نسل‌های آتی درمانی ندارد.
معرفی کتاب «زندگی زیر سقف دودی با لب خاموش!»
مروری بر کتاب «اخلاق از دیدگاه سارتر و فروید»
معرفی رمان «کتاب‌خواران»
نگاهی به کتاب «اتومبیل خاکستری» نوشته‌ی آلکساندر گرین
