ایران: این روزها که بهره‌گیری از قابلیت‌های فناوری هوش مصنوعی در حال گسترش است، بسیاری از دانشمندان حوزه هوش مصنوعی به جنبه‌های تهدیدآمیز این فناوری معترف شده‌اند. از جمله پروفسور اندرو نگ، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد و بنیانگذار گوگل برین، می‌گوید دور نیست آن روزی که هوش مصنوعی تمام جنبه‌های زندگی انسان را متأثر از خود کند و با نفوذ به عرصه فرهنگ، سبک زندگی انسان را متحول سازد. ایلان ماسک، سرمایه‌دار مشهور و از مدیران شرکت خودروسازی تسلا که در شبکه‌های اجتماعی نزدیک به ۲۰۰ میلیون دنبال‌کننده د ارد و بخش اعظم موفقیت‌های کاری و تجاری‌اش را مدیون هوش مصنوعی است، خود از منتقدان سرسخت هوش مصنوعی به شمار می‌رود و معتقد است هوش مصنوعی در حالی که بزرگ‌ترین مشکلات بشر را حل کرده، بزرگ‌ترین تهدید هم برای بشریت است.
خطر هوش مصنوعی
با گسترش هوش مصنوعی در زندگی روزمره انسان، اکنون بسیاری از کارشناسان مطالعات فرهنگی به این نکته می‌اندیشند که ارزش‌های فرهنگی یک جامعه چطور تحت‌تأثیر فناوری هوش مصنوعی قرار می‌گیرد و ما چطور می‌توانیم از مخاطرات فرهنگی آن در امان باشیم؟ هوش مصنوعی در حالی که خلاقیت‌ها را افزایش می‌دهد و آگاهی عمومی را بالا می‌برد اما می‌تواند برخی مشاغل سنتی را به حاشیه ببرد و برای زبان و فرهنگ یک جامعه چالش‌های جدی ایجاد کند و باعث دگرگونی هویتی در جوامع شود. همه اینها «کاهش عاملیت انسان» را در پی خواهد داشت که به اعتقاد کارشناسان، این خطر، بزرگ‌تر از خطر بمب هسته‌ای است که در سال ۱۹۷۰ بسیاری از جوامع را تحت‌الشعاع قرار داده بود. چرا که این «عاملیت انسانی» است که جامعه را جلو می‌برد و تاریخ را می‌سازد؛ در حالی که «عاملیت روباتیک» چنین توانایی ندارد. بنابراین کاهش عاملیت انسانی در نتیجه استفاده از هوش مصنوعی، عمده‌ترین مخاطره‌ای است که جوامع بشری را تهدید می‌کند.
هوش مصنوعی «شکاف دیجیتالی» را افزایش می‌دهد
برخی مدعی‌اند هوش مصنوعی توسعه فرهنگی می‌آورد در حالی که باید گفت همان‌طور که اینترنت نتوانست توسعه فرهنگی بیاورد، بعید است که هوش مصنوعی بتواند فرهنگ یا خرده‌فرهنگ‌ها را توسعه دهد. اما آنچه که برای عالمان علوم اجتماعی مسلم است اینکه بی‌شک هوش مصنوعی «شکاف دیجیتالی» را توسعه خواهد داد که یکی از سویه‌های تاریک هوش مصنوعی برای جوامع آینده خواهد بود. کشورهایی که صاحب این فناوری هستند، می‌توانند کاربران دیگر کشورها را مدیریت کنند و دسترسی آزاد به اطلاعات را در انحصار خود داشته باشند و اقشار کم‌برخوردار را از امکانات آن محروم کنند که همه اینها «شکاف دیجیتالی» را عمیق خواهد کرد.
هوش مصنوعی تهدیدی برای هوش عاطفی
امروزه هوش مصنوعی در عرصه آموزش ورود چشمگیری یافته است و بی‌اغراق باعث شده محتوای آموزشی کیفیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند اما به همان میزان «هوش ارتباطی» و «هوش عاطفی» و ارتباطات احساسی دانش‌آموزان و دانشجویان را فروکاسته و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی آنان را کاهش داده است. در پی این تغییر و تحولات، جوامع انسانی در آینده نزدیک به چالش‌های اخلاقی و اجتماعی جدیدی دچار خواهند شد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها که اکنون هم گریبانگیر ماست «نقض حریم شخصی افراد» است که اخلاقیات در جوامع مدرن را بسیار تحت‌الشعاع قرار داده و مرزهای هنجارهای اخلاقی را متزلزل کرده است.
مکتوب حاضر متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی دکتر فتوره‌چی است که با عنوان «تأثیر هوش مصنوعی بر ارزش‌های فرهنگی» در محل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه شده است.
*استاد علوم ارتباطات و دکترای ارتباطات و اطلاعات دانشگاه لورن فرانسه
آیا نمایشگاه‌های کتاب در دنیا فروش کتاب ندارند؟
او رفت، اما نام و یادش بر اوراق تاریخ ایران، همواره زنده خواهد ماند.
سویه‌های تاریک هوش مصنوعی چطور به «پارادوکس تکنولوژی» دامن می‌زند؟
این واژه که ریشه در فرهنگ ژاپنی دارد، به معنای «نمی‌توان کاری کرد» یا «چیزی که قابل تغییر نیست» بیان شده است.
به محض اینکه سر و کله یک نفر با دیدگاهی متفاوت ظاهر می‌شود که به اصطلاح سازناکوک می‌زند، همه می‌رنجند و طوری رفتار می‌کنند که او خودش کاسه کوزه‌اش را جمع می‌کند و از آن گروه می‌رود.
