مدل سه‌مرحله‌ای عشق (Triphasic Model of Love – TML)، عشق را به‌عنوان سفری دگرگون‌کننده توصیف می‌کند که در آن عاشق از سه مرحله مهم اشتیاق، غوطه‌وری و وصال می‌گذرد. مرحله غوطه‌وری خود از سه جز مهم تعلق، تسامح و تولد تشکیل شده است.
اجزای مرحله غوطه‌وری بازتابی از یک تسلیم عاطفی عمیق‌اند که در نهایت منجر به دگرگونی فردی و وصال مشترک می‌شوند.
با این حال، واقعیت این است که معمولاً در بسیاری از روابط عاشقانه، دو طرف از مسیری یکسان وارد مرحله وصال نمی‌شوند:
یکی از مرحله غوطه‌وری عشق و دیگری از در اشتیاق پا به مرحله وصال می‌گذارد.
برخلاف تصورات مرسوم درباره عشق، معمولاً تنها یکی از دو طرف (عاشق)، مسیر عشق را به شیوه‌ای فراگیر و عمیق طی کرده و با گذشت از ویژگی‌های زیر مرحله غوطه وری عشق را تجربه می‌کند:
• تعلق – نوعی دلبستگی عمیق و ازخودگذشتگی عاطفی.
• تسامح – نوعی نادیده گرفتن سنجیده و امیدوارانه کاستی‌ها و مخاطرات.
• تولد دوباره – بازتعریفی از هویت فرد که از عشق الهام گرفته است.
در مقابل، طرف دیگر (معشوق)، اغلب از مرحله ابتدایی اشتیاق، پا به عرصه وصال می‌گذارد، جایی که عقلانیت، منطق، ملاحظات اجتماعی و شرایط زمانی و مکانی بیش از هر چیز دیگر بر تصمیم فرد در تشکیل رابطه تأثیرگذارند.
در این وضعیت:
• معشوق ممکن است مراحل عمیق عشق را (حداقل در ابتدا) تجربه نکرده باشد.
• تصمیم ورود به وصال، بیشتر بر پایه منطق، سازگاری یا انتظارهای بیرونی استوار است تا بر اساس دگرگونی عاطفی.
عدم تقارن عاطفی: عدم تعادل در نقطه وصال
این ورود نامتقارن به وصال یک شکاف عاطفی عمیق ایجاد می‌کند:
• آنکه مسیر فراگیر عشق را پیموده، به دنبال یک پاسخ عاطفی مشابه از طرف مقابل است.
• دیگری که هنوز در دام عقلانیت است، ممکن است به لحاظ عاطفی محتاط یا مردد باشد و خود را کامل به رابطه نسپارد.
• این تفاوت و شکاف، منجر به دردی عاطفی می‌شود که اغلب آن را به اشتباه به عنوان بهای طبیعی عشق می‌شناسند، در حالی که ریشه آن، عدم تقارن در نحوه ورود به رابطه است.
بازنگری نفرین الهی در پس گناه نابخشودنی آدم و حوا: الگویی از آسیب‌پذیری عاطفی
آیه ۱۶ از فصل سوم خلقت در کتاب آسمانی عهد عتیق به شکل نمادین، مجازات الهی را به نفرینی ابدی تشبیه می‌کند که در آن شکلی از عدم تقارن روانی و عاطفی مجسم می‌گردد:
• خداوند رو به حوا می‌فرماید «اشتیاق تو تنها به سوی شوهرت خواهد بود» و «او بر تو حکمرانی خواهد کرد». عدم تقارن در اشتیاق و به جای آن، حس کنترل یک طرفه در عشق، شکلی نمادین از آسیب‌پذیری در مسیر عمیق و دگرگون‌کننده عشق را به تصویر می‌کشد. جایی که «حکمرانی» نمادی از واکنشی روانی است که در آن عاشقی زخم خورده در پی پاسخ عاطفی متقابل دریافت نکرده، ممکن است ناخودآگاه به دنبال نوعی تسلط یا کنترل باشد تا جای خالی رابطه‌ای فراگیر و برابر را جبران کند.
در چارچوب مدل سه‌مرحله‌ای عشق:
• فردی که در سفر عمیق و دگرگون‌کننده عشق قدم گذاشته، انتظار عشقی متقابل با همان عمق و شدت را دارد.
• وقتی این خواسته برآورده نمی‌شود، به جای آنکه رابطه را به اشتراک بگذارد، ناخودآگاه به دنبال تملک و تسلط بر معشوق می‌رود و کنترل را با ارتباط عمیق اشتباه می‌گیرد.
• این سوءتفاهم منشأ دردی عاطفی می‌شود که معمولاً آن را به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر عشق می‌شناسند؛ در حالی که منشأ آن، مسیرهای متفاوت ورود به وصال است.
نتیجه‌گیری
این بازتفسیر از روایت کهن، حقیقت عمیق‌تری را آشکار می‌کند:
عشق زمانی دردناک می‌شود که دو نفر از دو مسیر متفاوت به وصال برسند. یکی از مسیر دگرگونی عمیق عاطفی و دیگری از مسیر منطق و عقلانیت به این حیطه وارد می‌شود.
ریشه این عدم تعادل نه در نیت‌ها و اهداف افراد، بلکه در عمق تعهد عاطفی است که هر یک به رابطه وارد می‌کند.
درک این پویایی از منظر مدل سه‌مرحله‌ای عشق می‌تواند راه را برای روابط سالم‌تر و آگاهانه‌تر باز کند. روابطی که نه بر پایه تملک و سلطه، بلکه بر مبنای غوطه‌وری متقابل در عشق، تحول مشترک و تکامل هویتی مشترک شکل می‌گیرند.
نشانی وب‌سایت نویسنده: https://drashkanfarhadi.com/home-farsi
نگرشی به نسبت شاهنامه با متون یونان باستان در آستانه روز فردوسی
تأملی پیرامون افسانه دکتر فاوست و داستان ضحاک در شاهنامه به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی
برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به منوال گذشته همچنان اهمیتی و فایدهای دارد؟
زندگی عکسی قاب‌شده و محدود نیست؛ بلکه تجربه‌ای است پیوسته و بی‌مرز.
۱۵ حقیقت خواندنی درباره کتاب پیرمرد و دریا ارنست همینگوی
